Khi đọc một bài thơ hay, những cảm xúc trong chúng ta sẽ chợt dâng trào và với những người nhạc sĩ, các nốt nhạc cũng theo từng câu chữ mà bắt đầu reo vang lên những âm thanh bàng bạc…và cũng từ đây, một ca khúc đã bắt đầu được thai nghén và hình thành. Thơ phổ nhạc đã chẳng còn xa lạ mà nó trở thành một nét đặc thù riêng của nền tân nhạc Việt Nam, vì có đến hàng trăm bài thơ của nhiều thi sĩ đã trở thành nhạc khúc với nhiều thể loại, chủ đề khác nhau. Nếu không có âm nhạc, có lẽ rất khó để những tuyệt phẩm thơ hay đến gần hơn với mọi người, bởi thơ luôn mang trong mình sự mỹ miều và cao sang nên sẽ ít được mọi người thường thức. Từ những thi sĩ tiền chiến như Nguyễn Bính, Hoàng Cầm, Hàn Mặc Tử,….cho đến những thi sĩ của thế hệ mới như Du Tử Lê, Hoàng Ngọc Ẩn, Thái Can,….và vô số thi sĩ khác, khó lòng mà kể hết.
Có thể nói, Anh Bằng cũng là một trong những nhạc sĩ phổ thơ hay nhất, gia tài thơ phổ nhạc của ông cũng gần 100 nhạc khúc, nhiều bản nhạc của ông đã trở nên bất hủ và có một số bài mang sức sống riêng. “Anh biết em Đi Chẳng Trở Về” là một bài hát được nhạc sĩ Anh Bằng phổ từ thơ của thi sĩ Thái Can, bản nguyên gốc có tên: “Anh biết em Đi”. Bài thơ được ra đời vào khoảng năm 1934 và đến năm 1975 nhờ cơ duyên xảo hợp mà nhạc sĩ Anh Bằng đã phổ nhạc và được phổ biến với đại chúng. Thơ của Thái Can bao giờ cũng mang đến người nghe sự thấm thía sâu sắc, mang nhiều chủ đề khác nhau vào thi thơ, không chỉ là những mảnh đời của những ca nhi hay vũ nữ, hay những tiếng nghẹn uất về phận đời con người mà còn chủ đề “tình yêu cùng người đẹp” mang theo những ảo mộng ngọt ngào với bài thơ điển hình: “Anh biết em Đi”.
Nhạc phẩm “Anh biết em Đi Chẳng Trở Về” nói về tâm sự của một người trai khi buông tay cuộc tình trong sự hối tiếc, con tim muốn níu kéo người quay trở lại nhưng lý trí luôn nhắc nhở rằng: Người ấy sẽ chẳng bao giờ quay lại nữa đâu, sẽ chẳng bao giờ đứng cạnh anh mà định hướng về con đường tương lai nữa, chặng đường sắp tới chỉ mình anh đơn đọc, chỉ mình anh lẻ loi bên những kỷ niệm cũ.
“Anh biết em đi chẳng trở về
Dặm ngàn liễu khuất với sương che
Em đừng quay lại nhìn anh nữa
Anh biết em đi chẳng trở về…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Thanh Tuyền trình bày
Chàng biết người ấy đã muốn ra đi thì sẽ chẳng bao giờ trở lại, họ có ước mơ, họ có định hướng riêng thì chàng lấy lý do gì mà ngăn cản. Chấp nhận buông tay, chấp nhận ôm nỗi sầu thương cho một cuộc tình cạn duyên để người ấy có thể vững bước trên con đường đã chọn. “Em đừng quay lại nhìn anh nữa” – Hãy đi đi, hãy mạnh mẽ tiếp bước và đừng quay đầu nhìn lại nữa, bởi chàng sợ mình không còn đủ can đảm để nhìn nàng từng bước rời đi. Chỉ sợ trong một giây phút nào đó, chàng sẽ mặc kệ “dặm ngàn liễu” hay sương mù mà một mạch chạy đến ôm lấy nàng và níu giữ người thương trong lòng, không thể buông tay.
Thời gian thích hợp gặp được một người cũng thích hợp người ta sẽ gọi đó là điều hạnh phúc, bởi khi đó chúng ta thực sự thuộc về nhau và là định mệnh của nhau. Thời gian thích hợp nhưng lại gặp một người không thích hợp chính là sai lầm; thời gian không thích hợp mà gặp phải người cũng không thích hợp mà mong cầu tình yêu thì đó là sự viển vông; còn thời gian không thích hợp nhưng lại gặp được người thích hợp với mình lại là sự nuối tiếc khó nói nên câu. Cả ba trường hợp sau chỉ khiến người trong cuộc rơi vào hố sâu của sự đau thương và mang theo con tim đầy vết xước mà lựa chọn rời đi.
“….Không phải vì anh, chẳng tại em
Hoa thu tàn tạ, rụng bên thềm
Ân tình sớm nở, chiều phai úa
Không phải vì anh, chẳng tại em
Bên gốc thông xưa, mình lỡ ghi
Tình ta âu yếm lúc đam mê
Thôi đành xóa lời thề trăng nước
Bên gốc thông xưa, mình lỡ ghi…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Tuấn Vũ trình bày.
Cuộc tình mình cạn duyên không phải do anh hay là do em, mà chỉ là ở kiếp này nợ ta đã trả đủ thì chẳng thể nào thuộc về nhau. Định mệnh đã muốn chia cắt thì chẳng thể nào níu kéo, đó chỉ là sự vùng vẫy trong vô vọng mà thôi. Nhìn đi, hoa đã rực rỡ khoe sắc đầu mùa nhưng cuối cùng cũng tàn khi thu bước qua, rụng đầy nơi bậc thềm đầy rêu phong. Như tình ta thuở ban đầu vui biết là bao nhiêu, hạnh phúc đến nhường nào nhưng duyên nợ đã phải thì cũng như chiều tàn phai úa. Chẳng điều gì có thể hồi sinh lại được.
Bên gốc thông xưa, nơi cất chứa bao kỷ niệm, nơi gìn giữ bao ấm áp tình ta nhưng đến khi tình lỡ thì cũng chỉ đành xóa đi để tim này vơi đi phần nào sâu bi mỗi khi gợi nhớ. Khi yêu thì hẹn thề cùng trăng sao, mộng ước tương lai với bao điều tốt đẹp, đến khi dở dang chỉ mong xóa hết ký ức để không có đau thương.
“….Em nhớ nhung chi, giọt hương huyền
Đàn xưa đã lỗi khúc tơ duyên
Tơ trời không đượm tình âu yếm
Em nhớ nhung chi, giọt hương huyền
Bể cạn sao mờ, núi cũng tan
Tình kia sao giữ muôn vàn
Em đừng giận tình phai úa
Bể cạn sao mờ, núi cũng tan…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Vũ Khanh trình bày.
“Em nhớ nhung chi, giọt hương huyền” – Nhớ để làm gì khi đã chẳng còn là của nhau, đàn xưa vốn hay bởi câu chuyện tình đẹp nhưng giờ nhạc khúc tơ duyên còn gì mà tiếc với sầu, tơ trời cũng chẳng đượm nên tình cũng chẳng bao âu yếm hay luyến lưu. Trong những tháng ngày chia xa, chàng đã từng nghĩ về lời thề hẹn yêu nhau đến khi biển cạn núi mòn, nhưng nhìn lại sao phũ phàng, tình ta giờ đã tan có phải biển cũng nên cạn, sao cũng nên mờ và núi cũng đến lúc tan rồi hay không?
Điều mà chúng ta hối tiếc nhất khi kết thúc câu chuyện tình này, không phải là người mình thương đã ra đi mà là những hoài niệm cũ thuở còn bên nhau. Để khi chia tay, bản thân người ở lại hay người ra đi cũng mang theo sự dằn vặt và ám ảnh mãi những chuyện đã qua, bởi những hồi ức ấy quá tốt đẹp, đối lập hoàn toàn với thực tại quá đỗi đau thương.
“Anh biết em Đi Chẳng Trở Về” mang trong mình sự dịu dàng với triết lý tình như mộng ảo, có thể đưa người lên mây cao hạnh phúc cũng có thể đá ta xuống vực sâu không đáy. Ái tình chính là ảo mộng, khi duyên không còn thì tình cũng chết, đó được xem như sự trả nợ đời, kiếp này chúng ta chẳng còn can hệ nên xin đừng luyến tiếc để thêm nhiều khổ đau. Khi con người đang chìm trong biển tình, ngộ được chân lý ấy thì sẽ thanh thanh thản thản mà sống vui vẻ giữa những kiếp nhân sinh.
“…Ái tình chỉ là mộng ảo
Khi duyên hết thì tình cũng dứt
Trả hết nợ một đời thì đừng nên luyến tiếc
Tình không vì nhân quả, duyên đã định tử sinh…”
Lời bài hát Anh Biết Em Đi Chẳng Trở Về – Nhạc Anh Bằng, thơ Thái Can
Anh biết em đi chẳng trở về
Dặm ngàn liễu khuất với sương che
Em đừng quay lại nhìn anh nữa
Anh biết em đi chẳng trở về
Không phải vì anh, chẳng tại em
Hoa thu tàn tạ, rụng bên thềm
Ân tình sớm nở, chiều phai úa
Không phải vì anh, chẳng tại em
Bên gốc thông xưa, mình lỡ ghi
Tình ta âu yếm lúc đam mê
Thôi đành xóa lời thề trăng nước
Bên gốc thông xưa, mình lỡ ghi
Em nhớ nhung chi, giọt hương huyền
Đàn xưa đã lỗi khúc tơ duyên
Tơ trời không đượm tình âu yếm
Em nhớ nhung chi, giọt hương huyền
Bể cạn sao mờ, núi cũng tan
Tình kia sao giữ muôn vàn
Em đừng giận tình phai úa
Bể cạn sao mờ, núi cũng tan
Anh biết em đi chẳng trở về
Dặm ngàn liễu khuất với sương che
Em đừng quay lại nhìn anh nữa
Anh biết em đi chẳng trở về