Chợ cũ trên khắp nẻo đường Việt Nam – Có những khu chợ vẫn còn tồn tại đến tận ngày nay, nhưng cũng có những khu chợ chỉ hoạt động được vài năm thì bị dỡ bỏ hoặc phá hủy. Nhưng đến với Thời Xưa, chúng tôi muốn mang bạn đọc quay trở lại những ngày xưa để ngắm nhìn lại hình ảnh cũ, để biết – nhớ và hoài niệm những khu chợ đã từng có, tồn tại…
Quang cảnh Chợ trung tâm Sài Gòn.Chợ vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay, với tên gọi là chợ Bến Thành (Chợ Bến Thành)Khu chợ Cũ ở đại lộ Charner năm 1930
Chợ Bến Thành là một ngôi chợ nằm tại quận 1, nằm giữa các đường Phan Bội Châu – Phan Chu Trinh – Lê Thánh Tôn – Công trường Quách Thị Trang, nhưng vị trí chợ mới hiện tại lại không phải là vị trí đầu tiên của cái tên Chợ Bến Thành.
Thời kì đầu của những năm thành lập, chợ Bến Thành đã có từ trước cả khi người Pháp xâm chiếm Gia Định. Ban đầu, vị trí của chợ nằm bên bờ sông Bến Nghé, cạnh một bến sông gần thành Gia Định nên mới có cái tên “Bến Thành” và hiện tại, tên này vẫn được sử dụng.
Chợ Bến Thành thời kỳ đầu được xây bằng gạch, sườn gỗ, lợp tranh, được mô tả như là “phố chợ nhà cửa trù mật” ở dọc theo bến sông. Chỗ đầu bến này có lệ đến đầu mùa xuân gặp ngày tế mạ, có thao diễn thủy binh, nơi bến có đò ngang chở khách buôn ngoài biển lên. Tuy nhiên, sau cuộc nổi loạn của Lê Văn Khôi (1833-1835), thành Quy bị triệt hạ, phố chợ Bến Thành cũng không còn sầm uất như trước.
Trước khi Pháp chiếm thành Gia Định, đây chính là khu chợ sầm uất và đông đúc nhất, nhưng đến tháng 2 năm 1859 khi bị Pháp chiếm đóng đã cho thiêu rụi cả thành, hiển nhiên là chợ Bến Thành cũng không tránh khỏi. Đến khi vững chân ở Nam Kỳ, Pháp mới cho xây dựng lại chợ tại vị trí cũ năm 1860 (thời Việt Nam Cộng hòa là địa điểm Tổng Ngân khố, nay là Trường đào tạo cán bộ ngân hàng trên đường Nguyễn Huệ).
Năm 1887, người Pháp cho lấp con kênh và sáp nhập hai con đường lại làm một thành đại lộ Charner. Dân bản xứ gọi nôm là đường Kinh Lấp (nay là đường Nguyễn Huệ). Khu chợ càng trở nên đông đúc với các cửa hiệu phần nhiều là của người Hoa, người Ấn Độ và người Pháp. Tuy nhiên, khoảng giữa năm 1911, ngôi chợ trở nên cũ kỹ và lâm vào tình trạng có thể bị sụp đổ, vì đề phòng tai họa mà người Pháp cũng lựa chọn một địa điểm để xây cất một khu chợ mới lớn hơn. Địa điểm được lựa chọn nằm gần ga xe lửa Mỹ Tho (nay là Bến xe Sài Gòn), tức là địa điểm chợ Bến Thành ngày nay.
Không ảnh quang cảnh Chợ Bình Tây năm 1930
Chợ Bình Tây là một ngôi chợ tại Quận 6, tọa lạc trong khu vực gọi là Chợ Lớn nên chính bản thân nó cũng thường được gọi không chính thức là chợ Lớn. Đây là ngôi chợ có tuổi đời lớn nhất Thành phố và cũng là nơi thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước tham quan.
Chợ này do một thương gia người Hoa là Quách Đàm (còn gọi là Thông Hiệp) bỏ tiền ra xây dựng vào năm 1928 rồi tặng cho chính quyền thành phố lúc bấy giờ, khánh thành năm 1930. Đổi lại, ông chỉ xin xây dựng thêm mấy dãy nhà phố xung quanh chợ và đặt tượng mình giữa chợ khi mất. Phố và nhà lồng chợ do nhà thầu danh tiếng – Công ty Tàu Cuốc (Công ty Xáng) Đông Dương xây dựng. Chợ Bình Tây được xây dựng mang phong cách kiến trúc Á Đông nhưng ứng dụng những kỹ thuật hiện đại phương Tây đương thời và được đánh giá là một trong những ngôi chợ đẹp nhất Sài Gòn.
Hình ảnh chợ Biên Hòa năm 1930 – Trong ảnh là người bán súp hàng rongNhóm tiểu thương tại chợ Biên Hòa.Nhóm tiểu thương bày bán hàng hóa ở chợ Biên Hòa, con đường này nay là đường Nguyễn Hiền Vương.Quang cảnh chợ ở Biên Hòa, con đường này nay là đường Võ TánhNay là đường Võ Tánh, ở khu chợ Biên HòaChân dung nhóm người bán hàng rong ở chợ Biên Hòa.Quang cảnh chợ ở Châu Đốc năm 1930Quang cảnh chợ Kỳ Lừa ở Lạng Sơn. Một nhóm người Pháp tạo dáng ở giữa.Chợ Kỳ Lừa – Đây là một khu chợ ở vùng cao, những người buôn bán hầu như đều là người An Nam hoặc Trung Quốc. Phía trước là những người bán gạo với chiếc mũ lớn hình tròn hoặc hình nón. Bên phải, một người phụ nữ mặc khăn xếp trắng (khăn tang) đang ngồi trên băng ghế của một quán trọ khiêm tốn; xa hơn nữa là các quầy hàng khác, được che chắn dưới các giá tre. một cánh buồm đậu trên vai. Phía sau là những cửa hàng có đầu hồi tròn, mái ngói rỗng, kiểu Trung Quốc. Khu vực này có thể thấy một người ở bên phải, ở phía trước, với chiếc khăn xếp xoắn, một chiếc ô dưới cánh tay trái. . ”.Một gocsc chụp khác của chợ Kỳ LừaQuang cảnh Chợ Gia súc Kỳ Lừa diễn ra tại một huyện của Lạng Sơn.Một khu chợ An Nam được chụp vào những năm 1880 – 1890Góc chụp khác của khu chợ An NamChợ Quy Nhơn vào một buổi sớm, đông đúc và nhộn nhịp năm 1887 – Phía sau là người bán dầuQuy Nhơn năm 1887 – Chợ sáng, những người buôn bán dầu mỏMột khu chợ ở Hà Nội (1902)Chợ hoa cạnh Hồ Gươm, Hà Nội (góc Hàng Khay – Đinh Tiên Hoàng) vào tháng 4 năm 1949Chợ hoa cạnh Hồ Gươm (góc Hàng Khay – Đinh Tiên Hoàng)Toàn cảnh chợ Sơn Tây năm 1950 – một tỉnh lỵ trước đây nay đã trở thành một quận của Hà NộiHà Nội năm 1950 – Một góc nhìn khác của chợ lớn hay chợ Đồng Xuân, do Adolphe Bussy xây dựng vào năm 1906. Ngày nay chỉ còn lại một số mặt tiền, có thể nhìn thấy trên đường Đồng Xuân (trước đây là đường Rue du Riz)Ảnh khác của chợ Đồng XuânLại một góc chụp khác của chợ Đồng Xuân trên đường Rue du Riz (sau này là đường Đồng Xuân) vào tháng 7 năm 1953 – Cạnh đó chính là đường rây xe lửa.Khung cảnh một chợ hoa Hà Nội khác, được tổ chức trên bờ Hồ Hoàn Kiếm, được làm nổi bật trong hậu cảnh của bức ảnh ngày 9 tháng 6 năm 1950.Khung cảnh lối vào Chợ Bạch Mai trong bức ảnh chụp ngày 18 tháng 5 năm 1951Chợ Bạch Mai – Nơi có rất nhiều thợ thủ công; bên cạnh các nghề truyền thống – thợ mộc, thợ thuộc da, thợ dệt và thợ nhuộm – những nghề gắn liền với thành phố, chẳng hạn là thợ cơ khí, thợ mộc, thợ sơn nhà, thợ điện, thợ trang trí và thợ lát đường.Quang cảnh một khu chợ Yên Thái ở làng Bưởi tháng 6/1952 – Ban đầu, chợ chuyên sản xuất giấy hàng ngày , dần dần đa dạng hóa sản xuất, chất lượng được bán cho triều đình và chúa TrịnhMột góc chợ bán nón ở Hà Đông – Ảnh được chụp vào tháng 4 năm 1952. Bức ảnh này cho thấy các quầy hàng của các thương gia trong một khu chợ ở Hà Đông, một tỉnh lỵ cũ, nay đã trở thành một quận của Hà NộiTháng 6 năm 1952 – Cảnh chợ trên phố Châu LongMột góc nhìn khác về khu chợ lộ thiên trên đường Châu Long.Sạp hàng ở khu chợ lộ thiên đường Châu Long năm 1952Khu chợ xã Ngọc Hà tháng 6 năm 1952Một góc chụp khác ở chợ xã Ngọc HàĐường Sơn Tây, tháng 8 năm 1953 – Một ngôi làng ở ngã ba đường vào Đắc Sở. Chợ bên dưới đê sông Đáy.Quang cảnh một khu chợ ngoài trời trên đường tới năm 1953
Tháng 8 năm 1953 – Quang cảnh khu chợ ngoài trời trên đường Lò Đúc, trước đây là đại lộ Armand RousseauẢnh chụp người bán hàng rong, hình ảnh quen thuộc của Đông Dương ngày xưa – Hàng hóa được vận chuyển bằng chạc, thanh gỗ thẳng hoặc hơi cong cho phép cùng lúc gánh hai tải trên một vai.Khu chợ lộ thiên ở một tỉnh lỵ miền Tây – Bởi Sài Gòn không thể nào có hình ảnh chiếc xe lôi đạp…Quang cảnh một khu chợ Sài Gòn.Khu chợ ở Sài Gòn, chợ này được xem là khá sạch sẽ khi dưới sàn được lắp đặt kỹ lưỡng, các tiểu thương bày bán những loại thực phẩm khác nhau.Bức ảnh bao quát chụp khu chợ có mái che – Phía trước hình như là bày bán gỗ?Quang cảnh một chợ có mái che ở Hà NộiMột góc chụp khác của khu chợ có mái cheLạng Sơn – Chợ ngoài trời trong một ngôi làng ở Bắc Kỳ. Bức ảnh này có thể là tác phẩm của François-Henri Schneider.Quang cảnh một ngôi làng ở Bắc Kỳ – Chợ ở Thành Mới, trên đường đi Lạng SơnChợ ở Hải PhòngChợ ở Hải Phòng, giữa hình là cái tháp nướcChợ ở Hải Phòng, phía xa xa chính là hình ảnh của cái tháp nướcBức ảnh này có lẽ cho thấy một khu chợ Hải Phòng: con số ghi trên tấm biển, 159, tương ứng trong danh mục của François-Henri Schneider với một bức ảnh của Hải Phòng có tựa đề “Trong chợ, vào buổi sáng”Hai người đàn ông đang gánh một con heo ra chợQuang cảnh một khu chợ Hà Nội. Những người bán hàng rong, được lắp đặt dưới những túp lều rơm hoặc ngoài trời trên vỉa hè, bán nhiều loại thực phẩm khác nhau.Chợ lợn ở một ngôi làng ở An Nam.Những chiếc lều bằng rơm được lắp đặt để người bnas gạo có nơi mát mà buôn bánNhững người phụ nữ ngồi bệt trên đất ở một khu chợ Hà Nội để buồn bán rau củ, trái câyKhu chợ ở Bạc Liêu – Trên bến tàu, một khu chợ lớn có mái che; bên phải và bên trái là các cửa hàng của người Hoa. Con tàu đông đúc với những chiếc thuyền tam bản chất đầy hàng hóa khác nhau: dừa, gỗ,….Một khu chợ ngoài trời ở Hà NộiQuang cảnh một khu chợ ở Hà Đông, một tỉnh lỵ trước đây nay đã trở thành một quận của Hà Nội. Loại mũ được nhìn thấy với số lượng lớn ở đây là đặc trưng của miền bắc..Quang cảnh một khu chợ ngoài trời ở Hà Nội.Một góc chợ Sa Pa ở Lào CaiChợ Man, Cao Bình của những người dân tộc thiểu sốChợ ở Nguyên Bình của những người dân tộc thiểu sốMột khu chợ khác của người dân tộc Meo – chợ ở Đồng Văn
