Sài Gòn được biết đến là thành phố tấp nập, nhộn nhịp, có nhiều khu vui chơi giải trí, khu du lịch nổi tiếng ở Việt Nam. Tuy nhiên, ở một nơi nào đó của Sài Gòn lại chứa đựng những hoài niệm của thời gian. Đến với thành phố này du khách sẽ được chiêm ngưỡng những ngôi chùa cổ có tuổi đời hơn trăm tuổi, gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của vùng đất Sài Gòn – Gia Định.
1. Huê Nghiêm
Chùa Huê Nghiêm nằm ở số 204 đường Đặng Văn Bi, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh, người ta thường gọi là Huê Nghiêm 1 để tránh nhầm lẫn với chùa Huê Nghiêm 2 ở phường Bình Khánh, quận 2.
Chùa được xây dựng vào thế kỷ XVIII, có nhiều nguồn tin cho biết cụ thể là vào năm 1721, đây được coi là ngôi chùa cổ nhất ở thành phố Hồ Chí Minh tính đến thời điểm hiện tại. Khuôn viên chùa khá rộng, có nhiều tháp cổ, chánh điện được bày trí tôn nghiêm. Ban đầu chùa được xây ở vùng đất thấp, cách ngôi chùa hiện nay khoảng 100m. Sau đó, được bà Nguyễn Thị Hiên, một phật tử chí thành hiến đất để xây dựng lại chùa.
Ngôi chùa này được trùng tu nhiều lần vào những năm 1960, 1969, 1990, 2003, lớn nhất là vào cuối thế kỷ XIX do Thiền sư Đạt Lý – Huệ Lưu khởi xướng. Nơi đây hằng năm đón tiếp rất nhiều Phật tử từ khắp nơi trên cả nước và là nơi thu hút khách du lịch bậc nhất Sài Gòn.
2. Tổ đình Giác Lâm
Chùa Giác Lâm còn có tên gọi khác là chùa Cẩm Sơn, tọa lạc ở số 565 đường Lạc Long Quân, phường 10, quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh. Chùa được cư sĩ Lý Thụy Long quyên góp tiền xây dựng vào năm 1744, nơi đây là tổ đình của phái Thiền Lâm Tế tông ở miền Nam.
Sau nhiều lần trùng tu, chùa hiện nay có lối kiến trúc chữ Tam gồm ba dãy nhà ngang nối liền nhau: chính điện, giảng đường và trai đường. Khuôn viên chùa khá rộng, có nhiều cây xanh thông thoáng, không khí chùa lúc nào cũng tấp nập người lui tới viếng thăm.
Ngày nay, chùa còn được coi là một bảo tàn thu nhỏ với nhiều tác phẩm được điêu khắc tinh xảo. Chùa có tổng cộng 113 pho tượng cổ, đa số đều bằng gỗ, chỉ có 7 tượng đồng. Trên các cột chính của chùa được khắc các câu đối thếp vàng kỳ công.
Trải qua nhiều năm tháng lịch sử, chùa Giác Lâm vẫn giữ được nét đẹp cổ xưa với những khung cảnh thu hút ánh nhìn của nhiều du khách lần đầu ghé tham quan chùa. Ngoài ra chùa còn được công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia vào năm 1988.
3. Giác Viên
Nằm ở đường Lạc Long Quân, phường 3, quận 11, thành phố Hồ Chí Minh, còn được gọi là chùa Hố Đất. Năm 1993, chùa được Bộ Văn hóa công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Chùa có tất cả 153 pho tượng lớn nhỏ, hầu hết là bằng gỗ được để tập trung ở chính điện, 57 bao lam ( cửa võng) và 60 phù điêu mang nhiều nét đặc trưng cổ kính thời xưa, chứa đựng những giá trị về văn hóa và nghệ thuật Việt Nam cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19. Kiến trúc chùa Giác Viên gồm hai nếp nhà tứ trụ ghép liền nhau, nếp nhà trước là chính điện, nếp nhà sau là giảng đường, phòng khách.
Năm 2015, UBND TP Hồ Chí Minh đã phê duyệt dự án trùng tu lại chùa với tổng chi phí hơn 51 tỉ đồng. Là một trong những ngôi chùa cổ nhất Sài Gòn còn lưu giữ được những giá trị văn hóa nghệ thuật độc đáo về điêu khắc tượng thờ, mang đến giá trị tinh thần sâu sắc và gần gũi hơn với cuộc sống con người.
4. Chùa Bà Thiên Hậu
Đây là một trong những ngôi chùa có lịch sử lâu đời nhất của người Hoa ở TP Hồ Chí Minh. Chùa Bà Thiên Hậu còn được gọi là chùa Bà Chợ Lớn nằm tại số 710 Nguyễn Trãi, phường 11, quận 5, TP Hồ Chí Minh được xây dựng vào khoảng năm 1760. Đây là nơi linh thiên bạn không thể bỏ lỡ khi đặt chân đến Sài Gòn, vào mỗi dịp lễ tết hằng năm người người thường lui tới đây để thắp hương cầu bình an.
Chùa được xây dựng theo hình ấn với bốn ngôi nhà liên kết nhau, đó là kiểu kiến trúc phổ biến của người Hoa. Giữa các dãy nhà có một khoảng trống gọi là thiên tỉnh giúp không gian thông thoáng, ánh sáng có thể chiếu vào và có chỗ để thoát khói hương. Ngoài chùa Bà Thiên Hậu ở chợ lớn thì trên địa bàn thành phố còn có ít nhất 6 nơi khác cũng thờ bà Thiên Hậu.
Dù xung quanh có rất nhiều chùa và miếu khác nhưng bằng những nét đẹp nổi trội của mình, chùa Bà đã thu hút được rất nhiều người ghé thăm. Đặc biệt hơn vào những dịp lễ tết của người Hoa, nơi đây hội tụ rất nhiều du khách đến thắp hương cầu nguyện. Lễ hội lớn nhất của chùa là vía bà Thiên Hậu được tổ chức vào ngày 23 tháng 3 âm lịch, không chỉ có người Hoa mà còn có người Việt trên khắp cả nước đến tham gia. Ngoài ra chùa còn là địa điểm chụp hình lý tưởng cho những người đam mê chụp ảnh với mong muốn có được những bức ảnh đẹp nhất để hoài niệm về thời cổ xưa.
5. Chùa Phụng Sơn
Chùa Phụng Sơn còn có tên là chùa Gò, tọa lạc ở số 1408, đường ba tháng hai, phường 2, quận 11, TP Hồ Chí Minh. Phía bên trong chùa chia thành 2 khu, phía trước là chính điện phía sau là nhà giảng. Sân lộ thiên bên trong có tượng Quan Âm, hòn non bộ và rất nhiều cây cảnh khác nhau tạo nên một không gian thoáng mát, sáng sủa không kém phần linh thiêng của ngôi chùa.
Trải qua hơn 200 năm với 2 lần trùng tu lớn, chùa vẫn giữ được nét cổ kính, uy nghiêm. Chính điện có nhiều pho tượng xưa bằng gỗ, khoảng 40 pho tượng thờ, được thếp vàng điêu khắc tinh xảo. Vào năm 1988, chùa Phụng Sơn được xếp hạng di tích Văn hóa quốc gia.