Ngược dòng ký ức với những chiếc Tivi đầu tiên ở Saigon hơn 60 năm trước

Nhà tôi xuất hiện một đồ vật quý giá mà tôi không thể tưởng tượng được, đó là chiếc tivi hiệu Denon thuộc hãng Columbia Nhật Bản, 19 inches vào năm 1966. Là đồ vật vừa nhìn lạ lẫm vừa quý giá khi ba tôi xách tivi từ thung ra, tôi và anh em la hét mừng hết sức, trẻ con rồi hàng xóm bu kín cả cửa chính lẫn cửa sổ dòm vào xem đầy thích thú.

Trong xóm đây là chiếc tivi thứ hai ba tôi mua với mức giá hời với hơn 5000 đồng bạc lúc đó từ một người quen khi ông này cần bán gấp. Chiếc tivi đầu tiên trong xóm là của Dượng Hai Mỹ, một trưởng phòng của Air Việt Nam làm việc tại Sân Bay Tân Sơn Nhứt mới có tiền mua nổi nó. Nói chiếc tivi của ba tôi mua là lạ lẫm không sai, bởi mỗi lần đến chương trình truyền hình, cả xóm chạy qua nhà Dượng xem bu kín nên chỉ được nhìn từ xa. Đây cũng là lần đầu tiên tôi và các anh được sờ tận tay chiếc tivi yêu quý của gia đình.

Đến bây giờ, tôi vẫn nhớ như in những chương trình thật hay và bổ ích không phải nhảm nhí như bây giờ của Đài Truyền Hình Sài Gòn trong suốt tuổi thơ hạnh phúc của mình. Đó là các chương trình ca nhạc thiếu nhi Tuổi Xanh của kịch sĩ Kiều Hạnh, chương trình Quê Ngoại đậm đà ấm áp tình quê hương của Nhạc sĩ Bắc Sơn.

Về ca nhạc có chương trình của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ với nhạc kịch Ả đào say, ban hợp ca Thăng Long với các ca khúc Ly rượu mừng, Ngựa phi đường xa… Cải lương thì ban Dạ Lý Hương, ban Thanh Minh – Thanh Nga… Và các bộ phim Mỹ đặc sắc như Wild wild west, Combat, Lạc trong không gian, Lỗ tai lừa…

Ngoài ra thời sự và các chương trình dành cho người lớn thì chúng tôi không màng tới.

Tivi ngày đó là cả một gia tài, niềm mơ ước của nhiều gia đình miền Nam. Cô Nguyệt San kể lại: “Máy truyền hình(tivi) đã xuất hiện tại Việt Nam lần đầu tiên vào năm 1966. Thời đó giá của một chiếc Denon 12 inches là 16.500 đồng còn loại 19 icnhes là 30.000 đồng…. Mặc dù lúc này kỹ thuật vô tuyến truyền hình còn lỉnh kỉnh chưa được chỉnh chu do kỹ thuật còn nhiều yếu kém các chương trình cao su, hát nói nhiều hơn hình ảnh nhưng tivi như một sản phẩm hiện đại được nhiều người tiêu dùng chú ý tới.”

Ngày đó cả xóm có được một chiếc tivi, đến chương trình hay thì nhà nào không có tivi kéo nhau đến nhà có để coi cọp. Tivi ngày đó xài Ăng ten không phải như truyền hình cáp bây giờ, buồn cười mỗi lần mất tín hiệu là bác chủ nhà lại loay hoay ra xoay ăng ten còn chúng tôi ở trong để quan sát xem được chưa để báo cho bác, nghĩ lại thấy mà vui.

Chương trình được hâm mộ nhất là… cải lương và… đài Mỹ. Batman xuất hiện khắp hang cùng ngõ hẻm. Lúc đó điện còn yếu, mỗi nhà một survolteur cho ti vi.

Phát sóng truyền hình từ… máy bay

Sau khi lật đổ ông Diệm, người Mỹ thiết lập hệ thống vô tuyến truyền hình để dành riêng cho quân đội của họ tại Việt Nam. Đồng thời họ giúp chính quyền Miền Nam thành lập một đài truyền hình với trang thiết bị hiện đại bậc nhất thời đó đào tạo cho chuyên viên người Việt tự điều hành.

Năm 1966, chính phủ Việt Nam Cộng Hòa khánh thành đài vô tuyến đầu tiên của Miền Nam đồng thời thành lập Nha Vô Tuyến Truyền Hình Việt Nam đặt tại Trung Tâm Điện Ảnh. Nhiệm vụ của trụ sở là cung cấp các chương trình hằng ngày cho Đài Vô Tuyến Truyền Hình Sài Gòn được phát trên băng tần số 9.

Từ tháng 1/1966 cho đến tháng 12 năm 1967, cả hệ thống vô tuyến truyền hình Sài Gòn chỉ có một phim trường nhỏ tại Trung tâm điện ảnh số 15 Thi Sách, Sài Gòn. Thời điểm này, các chương trình kể cả tin tức đều được thu vào băng từ rồi chuyển lên hai máy bay Super Constellation để phát tín hiệu theo hệ thống Flying Station. Bởi vậy, các tín hiệu thương hay chập chờn khiến hình ảnh bị mờ, rung không được rõ nét.

Buổi truyền hình đầu tiên được phát vào ngày 29/01/1966. Trong mỗi buổi phát hình, máy bay Supper Constellation bốn động cơ được đặt tên là Ô-xanh 2 bay ở độ cao ổn định 3.150m. Mỗi tối máy bay này chở hàng tấn máy móc từ phi trường Tân Sơn Nhứt lên độ cao nhất định tại địa điểm phía đông nam của Saigon rồi từ đó bay theo một lộ trình vòng lặp ổn định với tốc độ hơn 270km/h. Chuyến bay bắt đầu từ 19h và bay liên tục trên không cho đến 23h mới được hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhứt. Trong đó chương trình dành cho người Việt kéo dài 1 tiếng bắt đầu từ 19h – 20h còn từ 20-23h máy bay phục vụ cho chương trình truyền hình dành riêng cho quân đội Mỹ.

Trong máy bay có hai máy truyền hình mạnh 2.000 kW, hai máy thu hình và tiếng vào băng, hai hệ thống kiểm soát âm thanh, hai hệ thống vô tuyến điện ảnh dùng phim 16 ly. Các làn sóng điện đem theo hình ảnh và âm thanh có thể được tiếp nhận tới các nơi xa Sài Gòn như Campuchia (cách 120 km), Đà Nẵng (608 km), Cà Mau (206 km). Tuy nhiên Sài Gòn và tỉnh lân cận mới tiếp nhận hoàn hảo.

Vào khoảng cuối năm 1967, hệ thống này được mở rộng hơn, hai máy bay Super Constellation được thay bằng máy bay Blue Eagle. Đến tháng 3.1968, khi đài truyền hình mới đã được xây xong tại số 9 Hồng Thập Tự (nay là trụ sở Đài truyền hình TP.HCM) thì nhờ có trụ phát tuyến cao nên hình ảnh được rõ ràng, không còn mờ rung như khi phát hình bằng máy bay nữa. Từ đó các chương trình đầy đủ và phong phú hơn

Năm 1968, khi xảy ra cuộc tấn cô.ng Tết Mậu Thân, ba tôi đưa ti vi vào phòng trong. Cả nhà chui xuống bộ ván dày có chất bao cát phía trên để tránh đạ.n ph.áo và ló đầu ra theo dõi màn hình ti vi đang chập chờn. Tôi không nhớ gì về chương trình truyền hình lúc đó nhưng ti vi vẫn có ca nhạc có lẽ được thu trước và tin chi.ến sự đang xảy ra trong thành phố.

Thời đó, hầu hết các ca sĩ được yêu cầu nghiêm ngặt trong trang phục không được ăn mặc lố, đa số nữ ca sĩ bận áo dài truyền thống khi ca hát hay diễn kịch. Nhiều vở kịch phản ánh rõ đời sống của người dân nghèo thành thị trong hoàn cảnh ʙạo ʟoạɴ cнιếɴ тʀᴀɴн, những cảnh đời bi đát và những nhân vật cố chống lại sự tha hóa trong đạo đức như Dưới hai màu áo, Lá sầu riêng, Tấm lòng của biển, Con gái chị Hằng… làm rớt nước mắt từ già đến trẻ. Có lẽ đó chính là những dấu ấn tốt đẹp không phai mờ mà người Sài Gòn còn nhớ về một thời xem truyền hình trước kia.

Nguồn: Phạm Công Luận (Chuyện đời của phố).