Nhạc sĩ Phạm Duy tên thật là Phạm Duy Cẩn, Phạm Duy bắt đầu sự nghiệp âm nhạc với vai trò ca sĩ hát Tân nhạc trong gánh hát Cải lương Đức Huy – Charlot Miều. Tuy là ca sĩ có được nhiều thành công đặc biệt, nhưng sự nghiệp chính và quan trọng nhất của Phạm Duy là sáng tác. Những bài hát của ông đã được trình bày bởi rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như: Thanh Lan, Đức Tuấn,… Sau cuộc tình với người đẹp Alice – Lệ Lan, ông đã cho ra chùm ca khúc “Tình ca một mình” với lời tâm sự “Tình ca một mình là những bài hát của kỷ niệm. Kỷ niệm trên bãi cát bên bờ trùng dương như bài:
Mình tôi trên bãi khuya
Tôi đi vào thương nhớ
Tôi xây lại mộng mơ năm nào
Bờ biển sâu, hai chúng tôi gần nhau…
Ngồi trên bãi biển để nhớ tới lớp sóng mơn man thịt mềm, da ngát hương, nào ngờ sóng cuốn trôi đi lầu vàng trên bãi hoang… Bài hát soạn ra khi tôi trở lại Nha Trang sau mấy năm xa cách người thơ, ngồi trên bãi biển đông người cho tới khi chỉ còn tôi trên bãi đêm khóc người tình.” (Trích trong Chương mười tám của Hồi Ký Phạm Duy)
Được biết ông và người tình đã nhiều lần chọn Nha Trang chính là nơi hẹn hò lý tưởng của mình khi còn yêu nhau. Bài hát được viết ra khi ông một mình quay trở lại nơi xưa và bao kí ức chợt ùa về.
“Đêm xưa biển này, người yêu trong cánh tay
Đêm nay còn cát trắng, đêm nay còn tiếng sóng
Đêm nay còn trăng soi, nhưng rồi chỉ còn tôi
Trên bãi đêm khóc người tình.”
Những hình ảnh ngày nào của hai người yêu nhau chợt vụt qua trước cảnh biển đêm. Không gian yên tĩnh và vắng lặng, dưới ánh trăng soi sáng có vài đôi tình nhân ngồi cùng nhau khiến cho nhạc sĩ nhớ lại ngày xưa. Nhưng tất cả chỉ còn lại là quá khứ, ngay lúc này ông chỉ có một mình không có ai bên cạnh để có thể che chở và ôm ấp như những ngày xưa ấy. Rồi đến khi những giọt nước mắt tưởng chừng như rơi xuống cho người tình cũ, đó chính là những cảm xúc xót xa cho mối tình đã qua của mình.
“Cát trắng thơm tho, lùa vào trong nắm tay
Nào ngờ cát úa tuôn ra dần dà chẳng có hay
Ân tình trong lúc đôi mươi
Bao giờ cũng vẫn mau phai
Cho ngàn thông réo tên ai từ đó.
Lớp sóng mơn man thịt mềm, da ngát hương
Nào ngờ sóng cuốn trôi đi lầu vàng trên bãi hoang
Khi tình tơ chít khăn tang
Ai gào ai giữa đêm trăng
Cho từng lớp sóng kêu than.”
Lúc mới quen ai cũng mong muốn chuyện tình của mình sẽ đi đến hạnh phúc viên mãn những nào ngờ tất cả rồi cũng sẽ kết thúc khi chúng ta không còn bên cạnh nhau nữa. Những mối tình đến với ta ở cái tuổi đôi mươi dường như sẽ không có được một kết thúc hạnh phúc như chúng ta mong muốn, vì ở chính cái tuổi còn chưa phải suy nghĩ nhiều về tương lai, chưa có nhiều định hướng rõ ràng cho bản thân thì làm sao có thể quyết định được việc hạnh phúc trong tương lai của chính mình. Như lâu đài cát trước sóng biển kia dù có uy nga lộng lẫy đến nhường nào thì chỉ cần một đợt sóng ùa vào thì tất cả đều trở về như chưa có sự bắt đầu nào. Khi mà cuộc tình chỉ vừa mới như sợi tơ đã gặp phải chi chít khăn tang đến cuối cùng phải gào thét tên của ai đó trong giữa đêm vắng ở bãi biển rộng lớn kia. Đó cũng chính là tiếng kêu thê lương, buồn thảm cho một cuộc tình.
“Nha Trang ngày về, ngồi đây tôi lắng nghe
Đê mê lòng tôi khóc, như oan hồn trách móc
Ôi trăng vàng lẻ loi
Ôi đời!
Trời biển ơi không cố nuôi tình tôi..
Nha Trang biển đầy, tình yêu không có đây
Tôi như là con ốc, bơ vơ nằm trên cát
Chui sâu vào thân xác lưu đầy
Dã tràng ơi
Sao lấp cho vơi sầu này?”
Với người tình thì có thể những kỷ niệm đã qua chỉ là ân tình đôi mươi chóng phai mau. Nhưng với ta, nó đã trở thành mãi mãi và không thể nào lấp cho vơi được sầu, như là loài dã tràng lấp hoài cũng không tìm được lối về rạng ngời năm cũ. Những cảnh vật xung quanh vẫn cứ thế, trăng vàng vẫn lẻ loi, những con sóng không ngừng ùa vào bờ. Nhưng tiếc thay bây giờ lòng người đã khác chỉ còn tác giả bơ vơ một mình, nhớ thương về người xưa. Để rồi tác giả lại ví mình như một con ốc bị bỏ rơi nằm bơ vơ trên bãi cát trắng. Kết lại bài hát là một nỗi buồn được ghi lại rất đau đớn như là không còn gì có thể làm cho bản thân vui lên được nữa. Những suy nghĩ tưởng chừng như mất đi người yêu thì cuộc đời đã trở nên vô cùng vô nghĩa. Giống như chúng ta khi mong muốn quá nhiều về một việc nào đó nhưng đến khi kết quả của nó không như ý muốn của bản thân, nó sẽ khiến chúng ta thất vọng và sụp đổ. Cũng như khi đặt tình cảm quá nhiều vào tình yêu nhưng khi nhận lại chỉ còn là sự chia cắt mỗi người một hướng, điều đó có thể làm chúng ta mất niềm tin về cuộc sống. Nhưng dù có xảy ra chuyện gì đi nữa thì cuộc sống của chúng ta vẫn sẽ phải tiếp tục nên hãy cứ nhìn về phía trước và lạc quan với những sự việc đã đi qua trong cuộc đời của chúng ta.
Nha Trang ngày về, mình tôi trên bãi khuya
Tôi đi vào thương nhớ,
Tôi đi tìm cơn gió
Tôi xây lại mộng mơ năm nào
Bờ biển sâu, hai đứa tôi gần nhau
Đêm xưa biển này, người yêu trong cánh tay
Đêm nay còn cát trắng, đêm nay còn tiếng sóng
Đêm nay còn trăng soi, nhưng rồi chỉ còn tôi
Trên bãi đêm khóc người tình.
Cát trắng thơm tho, lùa vào trong nắm tay
Nào ngờ cát úa tuôn ra dần dà chẳng có hay
Ân tình trong lúc đôi mươi
Bao giờ cũng vẫn mau phai
Cho ngàn thông réo tên ai, từ đó
Lớp sóng mơn man thịt mềm, da ngát hương
Nào ngờ sóng cuốn trôi đi lầu vàng trên bãi hoang
Khi tình tôi chít khăn tang
Ai gào ai giữa đêm trăng
Cho từng lớp sóng kêu than
Nha Trang ngày về, ngồi đây tôi lắng nghe
Đê mê lòng tôi khóc, như oan hồn trách móc
Ôi trăng vàng lẻ loi Ôi đời!
Trời biển ơi! Không cố nuôi tình tôi
Nha Trang biển đầy, tình yêu không có đây
Tôi như là con ốc, bơ vơ nằm trên cát
Chui sâu vào thân xác lưu đầy
Dã tràng ơi! Sao lấp cho vơi sầu này?