Đất nước Việt Nam từ trước đến nay, trải qua biết bao nhiêu thăng trầm, một ngàn năm nô lệ giặc tàu, một trăm năm đô hộ giặc tây và hai mươi năm nội chiến, chiến rồi lại chiến, đánh rồi lại đánh, hết ngoại xâm rồi lại tới nội chiến, kết thúc của công cuộc ấy, chúng ta có được những gì ngoài sự mất mát và tang thương của một dân tộc. Cuộc thảm họa đã mang biết bao người con ưu tú của đất nước ra đi, có người thì mất mạng, có người thì lưu vong….Và ở phía cuối cuộc đời, nếu nhìn ngắm lại, ai đã không hổ thẹn với mình khi dành góp cả cuộc đời cho dân tộc, cho nền âm nhạc nước nhà, chắc phải nhắc đến cố nhạc sĩ Phạm Duy. Khi hàng triệu người trẻ ngoài kia lựa chọn công danh và sự nghiệp, thì ông lại tách biệt phương trời khi “đánh lẻ” sang con đường ca nhân, chu du tứ xứ. Mỗi bước chân ông đi qua, đều thấm lại trong tâm hồn ông một mạch sống, từng tế bào âm nhạc trong người như mầm giống mà liên tục nở hoa đâm chồi. Những nốt thăng hoa hay trầm lắng trong cuộc đời đều được ông viết thành những câu ca bài hát, viết thành lời nhạc rất dân tộc, rất Việt Nam.
Không rập khuôn cho mình ở bất kỳ thể loại hay băng băng mãi trên lối mòn của một chủ đề, ông tự thách thức mình với vô vàn thể loại, làm phong phú hơn kho tàng âm nhạc của bản thân. Một xã hội miền Nam với con người chân chất và khoảng trời tự do lại bao dung, đã nuôi dưỡng ra một thiên tài âm nhạc Phạm Duy với những tuyệt tác bất tử: “Ngày đó chúng mình”, “Cỏ hồng”, “Làm sao mà quên được”, “Nghìn trùng xa cách”,….
Gạt qua một bên những chủ đề về người lính, về quê hương đất nước, hôm nay ta hãy cùng nhạc sĩ Phạm Duy thưởng thức một chút ngọt ngào về tình yêu đôi lứa, về một câu chuyện tình khó phai của nhạc sĩ khi cứ ôm mộng hoài về một dáng hình bé nhỏ. Có lẽ, trong mắt người tình hóa Tây Thi, nên trong mắt kẻ đang yêu thì người thương chính là nàng Tây Thi tuyệt trần, chẳng ai trên nhân thế này có thể sánh được với nhan sắc ấy. Chàng đã yêu nàng từ ánh nhìn đầu tiên, cảm mến nàng bởi nét ngây thơ và dịu hiền, lúc lại e thẹn ngượng ngùng, lúc lại tự tin và xinh đẹp….Từng cái nhấc tay cử chỉ cũng làm chàng “hồn xiêu lạc phách”, chỉ biết im lặng mà ngắm nhìn, chẳng thốt nên câu.
“Một căn nhà nho nhỏ
Một em gái ngây thơ
Xinh tươi và bỡ ngỡ
Như bông hoa đầu mùa
Người hay cười e thẹn
Miệng như trái mơ ngon
Đôi môi màu sắc pháo
Thơm như là quê hương….”
Trong một căn nhà nho nhỏ, có một dáng hình bé xinh, người em gái ngây thơ với nét hồn nhiên và trong sáng đã in hằn trong tâm trí của chàng nhạc sĩ, một cái liếc nhìn lưu mãi trong tim, một nụ cười in sâu trong ký ức. Nàng xinh như những bông hoa đầu mùa, rạng rỡ và mang theo hương sắc ngát trời, những cánh hoa tươi và rạng rỡ như đôi mắt người thiếu nữ lúc nào cũng lung linh. Nụ cười của nàng hớp hồn bao người, bởi nét e thẹn đáng yêu, khuôn miệng cứ “như trái mơ ngon” từng câu từng chữ nói ra mang theo hương thơm man mác, đôi môi đỏ mọng như “màu sắc pháo”.
Thật sự mọi người có tin vào “tình yêu từ cái nhìn đầu tiên” hay không? Chỉ vừa gặp người ấy đã thấy tim mình lỗi nhịp, chỉ cần nhìn người ấy bản thân đã thấy thân quen, chỉ cần gần người ấy ta cảm thấy hạnh phúc đủ đầy. Có lẽ, không nên nói đó là yêu từ cái nhìn đầu tiên, mà chính xác hơn là sự thu hút, sự ấn tượng bởi một cái gì đó ở đối phương và sau đó dần đà lại nảy sinh tình cảm từ lúc nào chẳng hay. Và ở ca khúc này, người nhạc sĩ bị thu hút bởi nét ngây thơ, bởi nụ cười duyên dáng và kiểu cách ngoan hiền của một cô nàng bé nhỏ.
“….Mái tóc em nhẹ nhàng
Như làn sương thu sớm
Trong khu rừng êm ái
Chưa thoát cơn ngủ vùi
Tiếng nói em êm đềm
Êm như mùa thu đến
Vốn lá bay chập chờn
Trong khung trời thật bình yên….”
Một mái tóc nhẹ nhàng như làn sương thu sớm, mái tóc suôn dài được buông xõa sau lưng, mỗi khi có một cơn gió nhẹ thoảng ngang qua, mái tóc như được tiếp thêm sinh khí mà hòa theo nhịp điệu cùng gió trời mà tung bay, mà thêm phần quyến rũ. Trong cánh rừng êm ái, mọi cảnh vật vẫn còn đang chìm vào cơn ngủ vùi vẫn chưa có dấu hiệu tỉnh mộng thì tiếng nói nàng như một thứ âm thanh êm đềm, gọi người thức giấc. Tiếng nói ấy êm như cách mà mùa thu ghé đến, chẳng chút ồn ào nhưng làm người vui vẻ, chẳng rộn rã nhưng lại như thứ âm thanh trời ban. Vốn những chiếc lá cây vẫn đang bay chập chờn từ cành cao rơi xuống đất, nhưng khi âm điệu say trời ấy cất lên, cả không gian như chìm trong tĩnh lặng, chỉ để tận hưởng thật sâu giai điệu ngọt ngào ấy.
“…..Làm sao mà quên được
Người em gái năm xưa
Sao quên được đôi mắt
Như ngôi sao trên trời
Làm sao mà quên được
Đời qua vút như tên
Dăm ba hạnh phúc ngắn
Sao quên được mà quên”
Đôi lúc trong cuộc đời này, chúng ta cần học được cách buông bỏ và chấp nhận hiện thực. Kết thúc một câu chuyện tình, chấm dứt một đoạn nhân duyên đã từng nồng nhiệt, dập tắt một ngọn lửa vốn từng cháy bỏng và hiện tại vẫn không ngừng dai dẳng, liệu một câu quên là quên được sao? Chính nhạc sĩ cũng nói “làm sao mà quên được”, “sao quên được mà quên”, những mảnh vỡ của ký ức, những hình ảnh tươi đẹp thuở ban đầu, những câu nói làm say lòng người….đều là những hoài niệm tươi đẹp, sao có thể nói quên là quên ngay được chứ. Người con gái năm xưa chàng từng thương sâu đậm, người con gái với ánh mắt long lanh như sao trời, người từng cướp đi trái tim mang đến cho chàng “dăm ba hạnh phúc ngắn”. Dù cuộc đời này có vạn sự đổi thay, thời gian có trôi nhanh như tên bắn thì vết thương muốn chữa lành cũng phải từ từ, chẳng thể vội.
“Làm sao mà quên được” của nhạc sĩ Phạm Duy không hẳn là một câu chuyện kể về tình yêu, mà nó đúng hơn là sự hoài niệm của tác giả về một người con gái, người đã từng cho ông những hồi ức ngọt ngào và xinh đẹp, khiến ông không nỡ quên đi, không nỡ buông bỏ chấp niệm, dù biết cuộc tình này không còn khả năng vãn hồi nữa. Nhưng thế đã sao, đâu ai quy định khi hết yêu sẽ không có quyền được nhớ người cũ, chẳng pháp luật nào quy định khi không còn là gì của nhau sẽ quên sạch hết những hoài niệm thuở ban đầu. Ca từ được dùng trong bài hát của Phạm Duy luôn giàu chất thơ, một cổ thi vị ăn sâu vào máu và mỗi bài hát tình yêu như được ông chắp thêm cho đôi cánh để bay xa bay vào nhiều thế hệ tình nhân….
Một căn nhà nho nhỏ
Một em gái ngây thơ
Xinh tươi và bỡ ngỡ
Như bông hoa đầu mùa
Người hay cười e thẹn
Miệng như trái mơ ngon
Đôi môi màu sắc pháo
Thơm như là quê hương
Mái tóc em nhẹ nhàng
Như làn sương thu sớm
Trong khu rừng êm ái
Chưa thoát cơn ngủ vùi
Tiếng nói em êm đềm
Êm như mùa thu đến
Vốn lá bay chập chờn
Trong khung trời thật bình yên
Làm sao mà quên được
Người em gái năm xưa
Sao quên được đôi mắt
Như ngôi sao trên trời
Làm sao mà quên được
Đời qua vút như tên
Dăm ba hạnh phúc ngắn
Sao quên được mà quên