Đã hơn 60 mùa lá vàng bay qua đời tôi, tôi vẫn nhớ như in từng câu từng chữ trong bài ca Xổ Số Kiến Thiết Quốc Gia của Nhạc sĩ Trần Văn Trạch. Bài hát quen thuộc được cất lên mỗi tuần từ đầu năm 1952 cho đến tháng tư năm 1975.
Kiến thiết quốc gia
Giúp đồng bào ta
Xây đắp muôn người
Ðược nên cửa nhà
Tô điểm giang san
Qua bao lầm than
Ta thề kiến thiết
Trong giấc mộng vàng
Triệu phú đến nơi
Năm, muời đồng thôi
Mua lấy xe nhà
Giàu sang mấy hồi
Kiến thiết quốc gia
Giúp đồng bào ta
Ấy là thiên chức
của người Việt Nam
Mua số mau lên
Xổ số gần đến
Mua số mau lê
Xổ số gần đến.
Kiến thiết quốc gia.
Giúp đồng bào ta…
Trò chơi Xổ Số được người Pháp đưa vào Việt Nam thời kỳ Pháp thuộc không rõ năm nào chắc khoảng năm 1935 hay 38 gì đó. Năm 1940 khi tôi tròn 10 tuổi, lúc đó tôi còn ở tỉnh lỵ Hà Đông bên hông Hà nội đã nghe người lớn nói chuyện về xổ số rồi.
Thuở ấy, xổ số có tên tiếng Pháp là Lotterie bán trên toàn cõi Đông Dương với giá chỉ 1 đồng bạc Đông Dương cho một tờ số. Vé số thời đó không như bây giờ xổ theo ngày, 1 kỳ xổ số của nó phải là 12 tháng – 1 năm. Giải thưởng độc đắc ngày ấy là 10.000 đồng bạc Đông Dương, ai trúng số thời đó giàu không kể xiết.
Năm 1946 cнιếɴ tranh nổ ra khắp nước, xổ số bị dẹp. Cho đến năm 1952 tôi lại thấy xổ số sống lại ở Saigon nhưng giá vé giờ cao hơn nhiều, 10 đồng mỗi vé. Saigon ngày ấy có hai sòng bạc mở cửa suốt ngày đêm là Kim Chung và Đại Thế Giới không có một ngày nghỉ, mở quanh năm suốt tháng kể cả lễ tết. Số đề bắt đầu mọc lên từ đây, khi người dân nghèo không đủ tiền mua vé số họ chuyển qua đánh đề từ những sòng bạc này với giá 2-3 đồng mỗi số. Được cái trò sổ đề này người chơi biết được mình trúng hay không trúng ngay trong ngày. Người chơi đề đa số là người nghèo bởi giá số rẻ.
Xổ số kiến thiết quốc gia bắt đầu bị ế hàng khi người người, nhà nhà đi mua Sổ Đề thay vì mua vé số. Cảnh sát Saigon khi ấy bắt đầu hình thức phạt người vi phạm giao thông bằng cách mua vé số. Tôi không nhớ rõ thời đó vé số xổ theo tuần hay theo tháng nữa.
Tôi cũng không còn nhớ những năm 1952-1953 Xổ số đã có cái tên Xổ số kiến thiết Quốc Gia hay chưa. Nhưng căn cứ theo bài ca Kiến Thiết Quốc Gia của Nhạc sĩ Trần Văn Thạch ra đời vào quãng thời gian 1952 thì tôi nghĩ giời gian nãy đã có cái tên đó.
Năm 1955, Hai sòng bạc lớn nhất Saigon là Kim Chung và Đại Thế giới bị chính phủ Saigon ngày ấy ra lệnh đóng cửa chấm dứt một thời kỳ dài 3 năm Sổ Đề. Kể từ đó người dân bắt đầu mua Xổ số. Đến những năm 1960 xổ số bán chạy đến nỗi vé số chính với giá 10 đồng không ai có thể mua được. Các gian thương tăng giá lên gấp rưỡi, người mua phải trả tận 14-15 đồng mới mua được vé số. Nhưng cũng một thời gian ngắn Chợ đen vé số cũng bị dẹp, Bà Đức Lợi người thầu vé số và làm trò tăng giá bị bắt. Kể từ đó vé số trở lại bình thường với mức giá chỉ 10 đồng bạc/ 1 vé.
Dưới đây là những hình ảnh về tớ vé Xổ số Kiến thiết Quốc Gia ngày đó.
Nguồn: Hoàng Hải Thủy