Theater Norodom – Hý viện Thống Nhất và cuộc thi tuyển chọn ca sĩ của đài Pháp Á đầu thập niên 1950

Vào những năm của thập niên 1950, khi được nhắc đến những hoạt động về văn hóa nghệ thuật của người Sài Gòn xưa, chúng ta sẽ nhắc ngay đến Rạp Norodom.

Tòa nhà này được khởi công xây dựng vào ngày 19/3/1931 dưới thời Pháp thuộc và đặt tên là La Maison du Combattant (hay còn gọi là toàn nhà Cựu chiến binh) nằm trên đường đại lộ Norodom số 23. Khu đất này là do Thống đốc Nam Kỳ Jean Krautheimer khi đó cấp miễn phí cho Hội đồng người thuộc địa thông qua sự chấp thuận của Hội đồng Quản hạt để xây dựng nơi hội họp. Tại đây thường xuyên diễn ra những buổi họp mặt của các cựu quân nhân Pháp trong thời kỳ Đệ Nhị Thế chiến tỷ như ngày đình chiến 11/11 hay là ngày thành lập binh đoàn lính Lê Dương vào 9/9/1941. Điều đặc biệt là các cơ sở vật chất của tòa nhà Cựu chiến binh được dùng cho tất cả những nạn nhân của chiến tranh chứ không phân biệt theo tôn giáo, chủng tộc hay bất kỳ thành phần xã hội nào.

Tòa Maison du Combattant được xây dựng theo kiểu Art Deco (hình dáng hình học và góc cạnh), với đầy đủ các phòng họp, phòng bar, nhà hàng và cả giảng đường. Khu nhà được xây dựng hoàn thành vào 30/6/1932 và khoảng 1 tháng sau thì khánh thành mở cửa (tức ngày 14/7/1932 – Nhằm ngày lễ Quốc khánh của Pháp). Nơi được chú trọng nhất trong tòa nhà của Pháp này chính là khoảng sân khấu có quy mô nhỏ nhưng lại dùng để trình diễn âm nhạc rất tốt. Vậy nên phòng và giảng đường thường có nhiều đoàn thể hoặc cá nhân “mượn” dùng cho nhiều mục đích khác nhau như tổ chức các buổi hòa nhạc, ca hát, kịch diễn, chiếu phim hoặc là cải lương. Và hội “Ciné-club d’Indochine” (ngày trước gọi là Câu lạc bộ phim Đông Dương) cũng thường xuyên tổ chức chiếu phim tại đây cùng nhiều đại hội cho hàng năm.

Sau năm 1954, khi người Pháp đã rời khỏi Sài Gòn thì tòa nhà Cựu chiến binh cũng được được bán lại và lập thành Rạp Norodom hay người ta còn gọi nó bằng một cái tên khác là Hý viện Thống Nhất (từ năm 1955) do rạp chiếu này nằm trên đại lộ Norodom (sau năm 1955 Dinh Norodom được đổi thành Dinh Độc Lập, đại lộ Norodom cũng từ đó mà được đổi tên thành đại lộ Thống Nhất). Thời điểm đó, có thể nói hầu hết các ca nghệ sĩ nổi tiếng miền Nam ở thập niên 1950 đều đã từng đứng trên sân khấu này mà biểu diễn.

Rạp Norodom nằm sát bên tòa Đại sứ Anh Quốc, đối diện đó lại là một đơn vị của quân đội nên người ta cũng e ngại mà ít đến xem hát tại rạp này. Cũng tại đây, đoàn Việt Kịch Năm Châu cũng từng ghé trình diễn vài lần vào những năm thập niên 1960.

Trước năm 1975 Rạp Norodom ngoài là rạp hát, nó còn là rạp Xổ Số Kiến Thiết trên Đại lộ Thống Nhất, bên phải là tòa Đại Sứ Anh Quốc, bên trái là trường Văn Hóa Quân Đội (nay đã xây Sofitel Plaza Hotel)

Ngoài ra, tính từ năm 1952 đến tháng 4 năm 1975, cứ vào mỗi chiều thứ 3 hàng tuần thì tại đây lại diễn ra xổ số do Nhà xổ số Kiến thiết Quốc gia tổ chức và bài hát “Xổ số kiến thiết quốc gia” do nhạc sĩ Trần Văn Trạch sáng tác cũng được hát cho đến ngày nay, dám chắc là rất nhiều người Sài Gòn xưa vẫn còn nhớ đến tận bây giờ. Nhưng trước khi tiến hành quay số thì tại rạp cũng diễn ra khá nhiều chương trình phụ diễn tân nhạc theo đó là sự tham gia biểu diễn của nhiều ca nghệ sĩ nổi tiếng thời bấy giờ, có thể nói lúc đấy chính là “cơ hội vàng” để những ca sĩ chưa tên tuổi được dịp giới thiệu giọng ca của mình đến với công chúng. Bên cạnh đó vẫn có các đoàn thể như học sinh, sinh viên cũng dùng rạp Thống Nhất để tổ chức các buổi đại nhạc hội.

Sau năm 1975, rất nhiều nhà hát, rạp hát ở Sài Thành đã đi vào đóng cửa và không còn hoạt động nữa, mà thay vào đó là được trưng dụng cho nhiều mục đích khác nhau như: Rạp Thanh Vân thành kho chứa nhạc cụ của Nhà hát giao hưởng vũ kịch thành phố; Rạp Đại Nam biến thành khách sạn Đại Nam nằm trên đường Trần Hưng Đạo ngày nay; Rạp Aristo được “phù phép” thành khách sạn 5 sao New World đường Lê Lai…Và rạp Norodom cũng chung số phận như thế. Chính xác là năm 1978, tòa nhà Rạp Thống Nhất được dùng làm trụ sở chính của Công ty xổ số kiến thiết Thành phố Hồ Chí Minh cho đến tận năm 2015 thì được mang ra đấu giá. Cuối cùng, người mua lại lô đất này chính là Công ty đầu tư phát triển địa ốc Tân Hoàng Minh với mức giá lên đến 1430 tỷ đồng, còn Công ty xổ số kiến thiết thì dời về đường Trần Nhân Tông. Giữ vững đến năm 2018 rạp Norodom bị cho phá bỏ để xây dựng một tòa cao ốc trung tâm thương mại cao cấp. Nhưng cũng không lâu sau đó thì lại tiếp tục bị chuyển nhượng cho Techcombank để xây dựng trụ sở ngân hàng.

Rạp Thống Nhất khi trở thành trụ sở của Công ty xổ số Kiến thiết thành phố Hồ Chí Minh
Rạp Thống Nhất trước khi bị phá bỏ bởi Công ty đầu tư phát triển địa ốc Tân Hoàng Minh vào năm 2018

Rạp Norodom từ khi sơ khai thành lập đã gắn liền với hai sự kiện lớn nhất của nền tân nhạc Sài Gòn khiến người người khi nhắc đến rạp Norodom là sẽ nhớ ngay: Đây là nơi tổ chức cuộc thi tuyển chọn ca sĩ của đài phát thanh Pháp Á và là nơi “khởi nghiệp” rạng rỡ của nhiều cái tên tuổi nổi tiếng như Bạch Yến, Khánh Ly,….

Đài phát thanh Pháp Á được thành lập vào năm 1950 và kế tục từ đài Radio – Saigon trước đó. Khai sinh ra từ một bản thỏa thuận của Pháp và Quốc Gia Việt Nam (Quốc trưởng Bảo Đại), nó là một cơ sở phát thanh hải ngoại phụ thuộc vào Hệ thống phát thanh – truyền hình của Pháp, được dẫn nguồn từ các nguồn tin của Pháp, Mỹ, Nhật và những chương trình tạp kỹ của Pháp. Khi được chuyển giao cho Quốc Gia Việt Nam thì đặt trụ sở tại tòa nhà ngay góc đường Maréchal de Lattre de Tassigny và đại lộ Somme (nay chính là góc ngã tư đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa và đại lộ Hàm Nghi, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh). Đài Radio – Saigon chính thức trở thành đài phát thanh Pháp Á vào ngày 13/4/1950.

Đài phát thanh Pháp Á
Trụ sở chính của Đàu Phát Thanh Pháp Á

Ông Hoàng Cao Tăng (thân sinh của nhạc sĩ Hoàng Thanh Tâm) chính là người phụ trách cho chương trình tiếng Việt tại đài phát thanh Pháp Á. Kể từ năm 1950 thì nhà đài đã liên tục tổ chức nhiều cuộc thi tuyển chọn ca sĩ tại rạp Norodom và cũng nhờ đó mà phát hiện ra khá nhiều tài năng trẻ cho nền tân nhạc Việt Nam tại Sài Thành. Chỉ cần nhắc đến cuộc thi tại rạp Thống Nhất, người ta vẫn quen miệng mà gọi nó là “Cuộc thi tuyển lựa ca sĩ” nhưng có lẽ ít người biết, tên chính thức của cuộc thi này phải là “Cuộc tuyển lựa tài tử Việt Nam” do nhà đài phát thanh Pháp Á kết hợp cùng Hội khuyến nhạc Nam Việt đồng tổ chức và được Nha Tổng Thơ ký Xổ số Kiến thiết Quốc gia bảo trợ hoàn thành.

Mỗi kỳ thi sẽ kéo dài khoảng nửa năm bởi phải trải qua nhiều vòng tuyển chọn như vòng loại, tứ kết, bán kết rồi cuối cùng là chung kết để chọn ra người xuất sắc nhất trong hàng trăm thí sinh tham gia. Mỗi vòng thi chính là một chủ đề và thí sinh sẽ lựa chọn một ca khúc để trình bày, quyền quyết định sẽ thuộc về giám khảo với tổng số điểm có được để tiến vào vòng sau. Không chỉ thí sinh, mỗi đêm thi còn có các ca sĩ nổi tiếng thời đó tham gia góp vui. Đầu những năm thập niên 1950 thì phải kể đến những gương mặt như Minh Trang, Minh Diệu, Minh Tần, Châu Kỳ, Minh Phát,….còn có cả Thái Thanh, Ánh Tuyết,…đều là những gương mặt kỳ cựu trong nghề.

Trong lần tổ chức thứ 4 của cuộc thi vào năm 1953, cô bé Bạch Yến đã ghi tên dự thi tuyển lựa ở lứa tuổi nhi đồng, khi đó cô bé chỉ mới 11 tuổi nhưng đã giành được huy chương vàng (đồng hạng nhất với hai người khác cùng 16 điểm). Sau này, cô bé Bạch Yến đã trở thành một danh ca bất hủ nổi tiếng bậc nhất đất Sài Thành và danh tiếng của cô vẫn vang vọng đến bây giờ.

Cô bé Bạch Yến năm 11 tuổi trên sân khấu của cuộc thi “Tuyển lựa tài tử” ở lứa tuổi nhi đồng
Cô danh ca Bạch Yến trưởng thành

Thời điểm đó, có một bài báo đã ghi nhận lại sự kiện này vào năm 1953 như sau:

“Cuộc thi tuyển lựa tài tử do đài phát thanh Pháp Á và Hội Khuyến nhạc Nam Việt chủ trương đã kết thúc kỳ thứ IV, trong buổi thi chung kết, tổ chức tại rạp Norodom ngày 16 – 8 – 1953 vừa rồi. 

Buổi thi đã diễn ra rất hào hứng, sôi nổi, với một chương trình góp vui có mặt rất đông các ca – nghệ sĩ, nhạc công ở Thủ đô. 

Kết quả cuộc thi đã đưa ra, khác hẳn các kỳ trước: đậu nhất là một bạn trai, một thanh niên đứng tuổi, bạn Quốc Dũng ở Hải Phòng (mà chúng tôi được một vài khán giả ở Cảng, có mặt bữa đó, giới thiệu bạn là con thứ chín của gia đình họ Bạch rất quen biết ở Bắc – Việt). Bạn Quốc Dũng hát bài Giọt Mưa Thu của Đặng Thế Phong được 16 điểm 33. 

Hai giải nhì thuộc về tay cô Thanh Giang hát bài Trở Về Mái Nhà Xưa của Curtis và Phạm Duy cũng được 15 điểm 67. 

Sau đó thứ tự đến: 

– Giải tư và tư đồng hạng: 3 bạn Philippe Hùng, Văn Chiêu và Trịnh Ngọc Hồng cũng được 15 điểm 33. 

– Giải bảy và bảy đồng hạng hai cô Phương Liên và Như Sương được 14 điểm 67. 

– Giải chính cô Bích Giang được 14 điểm 33. 

– Giải mười cô Khánh Dzư được 13 điểm 67.

Về phần nhi đồng, ba em Bạch Yến, Thanh Nhạn và Kim Biên đều được 16 điểm. 

Và sau hết em Khánh Nhung đậu thứ tư với 15 điểm 33. 

Bạn Quốc Dũng với giọng hát trầm và ấm, thật đã xứng đáng với giải nhất kỳ này, cũng như cô Thanh Giang giải nhì với giọng trong và cao, hát rất tự nhiên, bình tĩnh.

Trong ba giải nhất Nhi Đồng, có lẽ em Bạch Yến hát trội hơn hai em Thanh Nhạn và Kim Biên, tuy rằng ba em đồng điểm nhau. 

Còn các bạn và em khác đều hát đã vững, giọng tốt, và cũng đã chật vật lắm trong cuộc tranh tài gay go qua các vòng loại, tứ và bán kết trong gần nửa năm, với trên 200 thí sinh. 

Theo dõi cuộc thi từ đầu, chúng tôi phàn nàn cho nhiều bạn và em, hát rất hay, có nhiều hy vọng vào vòng chung kết, mà đã ân hận rớt ở vòng bán kết, có thể vì một vài bối rối, kém bình tĩnh lúc lên sân khấu hoặc vì một buổi hát không suy sức, cũng có thể vì đã chọn một bài hát không hợp ý thích Ban giám khảo. 

Trong những trường hợp đáng tiếc đó, có các bạn Phan Hùng Paul Sibilly, Nguyễn Hồng Phúc, Phạm Duy Tường,…

Phần các em Nhi đồng, đáng kể nhất là em Như Mai, 6 tuổi, rất xinh và tự nhiên, vừa hát vừa múa đúng nhịp, chỉ thiếu nửa điểm là được vào chung kết. 

Các bạn và các em hẳn không lấy thế làm nản, mà hiểu rằng hát vì thích hát, vì hâm mộ ca nhạc, và cũng để thử thách giọng mình, tập cho có bình tĩnh khi đứng trên sân khấu, đèn sáng trưng trước công chúng đông đảo. Kết quả Nhất Nhì chỉ là phụ. Cũng có nhiều khi những danh hiệu Nhất Nhì đó đã làm nhiều người đi “thụt lùi” vì tự mãn hay “dễ ghét” vì kiêu căng!

Giải thưởng kỳ tuyển lựa tài tử không đồ sộ như mấy lần trước có lẽ vì sự vắng mặt của ông chủ sự Đài Pháp Á, nhưng phần nhiều là thực chất giá trị, như các đồ vàng (nhẫn, plaque, cắp cravate,…) của Nha Tổng Thơ ký xổ số Kiến thiết Quốc gia tặng. 

Ngoài ra, các hãng buôn như Asia, Rondon, Viễn Đông, Bastos, Mitac, ORIA…có tặng nhiều phẩm vật. Các nhà xuất bản Tinh Hoa, An Phú, Nam Quang cũng tặng nhiều sách vở, bản nhạc. 

Khán giả dự buổi thi Chung kết Tuyển lựa tài tử hôm đó đều rất hài lòng với một chương trình giúp vui đơn giản nhưng hay đều. Từ màn hợp ca mở đầu do các cô Mộc Lan, Minh Diệu, Minh Tần, các bạn Mạnh Phát, Châu Kỳ trình bày, đến các màn đơn ca của cô Bích Thủy, em Lê Phi, cô Minh Hoan, bạn Vũ Huyến, cho đến vở kịch tâm lý hài hước “Ly thuốc độc trường sinh” của Vĩnh Phan. Để kết thúc buổi nhạc hội, các tài tử, nghệ sĩ luôn luôn được những tràng pháo tay tán thưởng, khích lệ. Hai em Thúy Lan và Phương Lan đờn dương cầm chung, 4 tay, cũng được khán giả hoan nghênh nhiệt liệt. Màn nhạc cảnh “Hò kéo lưới” do các em Lê Phi, Lê Út, Yến Tuyết, Kim Ánh diễn tả cũng rất được chú ý.

Khán giả ra về hân hoan đã dự một cuộc vui ý nghĩa, tin tưởng ở vườn ca nhạc tương lai, đã có những mầm non đầy hứa hẹn và cũng cảm phục ở công cuộc tổ chức chu đáo của đài Pháp Á và Hội Khuyến Nhạc.” 

Tư liệu của Leminh Saigon

Năm 1956, cô bé Khánh Ly lúc đó chỉ mới 11 tuổi, cũng là lần đầu tiên xuất hiện trong chương trình “Tiếng hát Nhi Đồng” để trình diễn ca nhạc tại rạp Thống Nhất do nhà đài Pháp Á tổ chức. Tại đêm thi ấy, nhạc sĩ Lê Thương chính là một trong những vị giám khảo ngồi ghế nóng. Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ cũng nhiều lần lựa chọn nơi đây để tổ chức những buổi nhạc hội của mình.

5/5 - (1 bình chọn)

Viết một bình luận