Chiến tranh Việt Nam đã mang lại nhiều mất mát và đau thương. Có người bị thương, có người đã ra đi vĩnh viễn. Bên cạnh đó, cũng có người rời khỏi Việt Nam bắt đầu một cuộc sống mới chưa biết là sung sương hay gian nan khổ cực đang chờ đợi trước mắt.
Trong thời kỳ chiến tranh trước năm 1975 đã có một gia đình rời khỏi quê hương Sài Gòn, tha hương nơi xứ người. Đó là gia đình bà Thái An – Vốn là có nhà cửa đàng hoàng ở Sài Gòn, nhưng vì chiến tranh xảy ra mà trở thành dân tị nạn. Nhưng mấy ai biết rằng, chính nhờ những tháng ngày gian khổ chạy nạn ấy đã giúp con bà trở thành một người phụ nữ mạnh mẽ, là người phụ nữ gốc Việt có quân hàm cao nhất trong quân đội Mỹ.
Trong giờ phút cuối cùng của chiến tranh miền Nam Việt Nam thống nhất đất nước, ngày 29/4/1975, tiếng súng đạn vang rền, tiếng đổ sập của các tòa nhà khiến từng mảng xi măng rớt xuống, hình ảnh người dân chạy trong khói lửa,… Lúc đó, tại phi trường Tân Sơn Nhứt, nơi quân đội Bắc Việt Nam đang phóng hỏa tiễn vào phi trường, nơi phi trường quân sự và dân dụng cho người dân Sài Gòn có một cô bé tên Ngô Như Nguyện mới chỉ 3 tuổi, đang ngồi cùng mẹ và em gái khoảng 1 tuổi để chờ đợi chuyến phi cơ đến đón mình đi khỏi Việt Nam.
Khi chiến tranh mới bắt đầu nổ ra, mẹ của Ngô Như Nguyện là bà Thái An đã biết được quân Việt Bắc đang huy động lực lượng bao vây thành phố. Lúc này, với trách nhiệm là một người mẹ, bà tìm đủ mọi cách nhờ vả người quen trong Tòa đại sứ Hoa Kỳ lo liệu vé máy bay cho ba mẹ con đến Mỹ với mục đích bảo vệ 2 đứa con của mình. Bà biết rằng việc ở lại bây giờ là không thể, bằng bất cứ giá nào cũng phải đưa 2 con mình đi. Tuy nhiên chuyến bay thương mại đã không thể đến, vì vậy nhân cơ hội ngay khi tiếng pháo nổ tại phi trường đang dừng lại, bà đành tay dắt tay bế 2 đứa nhỏ đến phi đạo để chờ đợi chuyến phi cơ quân sự cuối cùng của Hoa Kỳ. Thậm chí bà không dám quay đầu nhìn lại một nơi giờ đây đang chìm trong biển khói lửa của chiến tranh.
Trở thành dân tị nạn
Gia đình bà Thái An sau khi lên chuyến phi cơ cuối cùng rời khỏi Việt Nam đã đáp xuống một trại lính Hoa Kỳ trên đảo Wake trên biển Thái Bình Dương. Nơi đây cách xa Hawaii một đoạn đường lên đến 2300 dặm. Lúc này đây, gia đình 3 người trở thành dân tị nạn, cuộc sống về sau chỉ có thể đợi quốc gia đồng bào đồng ý tiếp nhận mà thôi. Không lâu sau, may mắn thay họ được chính phủ Hoa Kỳ đồng ý nhập cảnh. Trước khi được gia đình họ hàng bảo lãnh về khu nhà chính phủ ở Melrose, ngoại ô thành phố Boston, bang Massachusetts, gia đình bà Thái An đã phải đi qua trại tiếp nhận Hawaii, rồi đến Arkansas, đến Dallas mới đến được bang Massachusetts.
Một đứa trẻ 3 tuổi như Ngô Như Nguyện hoàn toàn không nhớ gì về ngày cô rời khỏi quê hương bởi vì lúc đó cô còn quá nhỏ. Cô chỉ có thể mường tượng về chúng qua lời kể của mẹ cô mà thôi.
Gầy dựng sự nghiệp lại từ đầu
Để Như Nguyện (nay là Đại tá Danielle Ngô) có thể trở thành sĩ quan điều hành của Tổng Thanh tra Lục quân Hoa Kỳ ở thủ đô Washington D.C, tất cả phải kể đến công lao to lớn của mẹ cô – bà Thái An.
Khi mới sang Mỹ, gia đình cô tương đối gặp khó khăn cả về tài chính lẫn sự nghiệp. Bởi lẽ khi đó có nhiều người khá ái ngại trong chuyện tiếp nhận người Việt Nam tị nạn. Thế nhưng để có thể vượt qua hoàn cảnh, bà mẹ trẻ Thái An khi ấy chỉ mới ngoài 20 tuổi đã đăng kí học đại học với hy vọng đời sống của 2 cô con gái Danielle (Như Nguyện) và Stefanie (Lan Đình) trở nên tốt đẹp hơn.
Với nguồn động lực to lớn là 2 đứa con nhỏ, bà vừa học vừa làm để có tiền trang trải học phí và nuôi gia đình. Bà làm công việc chăm sóc người già để có chi phi học 2 năm đại học. Cuối cùng, với tất cả những cố gắng, bà đã tốt nghiệp bằng cử nhân và Thạc sĩ, sau đó xin việc làm Quản thủ thư viện. Chính những cố gắng của bà đã làm tấm gương sáng cho đứa con gái lớn Danielle Ngô, cô phải thốt lên rằng mẹ mình là một người phụ nữ kỳ lạ.
Về phần Danielle Ngô, do rời quê nhà từ quá nhỏ nên hầu như bây giờ cô không nói hoặc đọc được tiếng Việt. Thậm chí cô cũng không nhớ rõ về cha mình, chỉ biết ông là sĩ quan quân đội Việt Nam Cộng Hòa. Sau này chiến tranh năm 1975 nổ ra, ông bị quân đội Bắc Việt bắt giữ, gia đình cô cho đến thời điểm hiện tại vẫn không rõ tung tích về cha mình. Tuy không nhớ nhiều về cha nhưng cô lại nhớ về ông của mình.
Sự trách nhiệm và chăm sóc người khác của Danielle có lẽ được hình thành do hoàn cảnh sống đặc biệt của cô. Hiểu được sự khó khăn của mẹ, năm Danielle lên lớp 7, cô đã phải vừa học vừa tự chăm sóc bản thân và đứa em gái của mình. Bởi vì hầu như mẹ cô thường xuyên không có ở nhà. Tất cả điều ấy đã tạo nên một cô gái Danielle trách nhiệm, thích dẫn dắt và có tổ chức, làm tiền đề cho công việc của cô sau này.
Mẹ của cô cũng khá vất vả trong việc kiếm tiền nhưng sau 8 năm ở trong khu nhà của chính phủ, bà Thái Hà đã tiết kiệm được khoản tiền và chuyển cả nhà đến khu Hinglam giàu có và tiện nghi hơn. Nơi đây nằm ở phía nam Boston và nằm trên bờ vịnh Massachusetts.
Cả Danielle (Như Nguyện) và Stefanie (Lan Đình) hầu như đều không nhớ gì về chuyến di dời năm 1975. Tuy nhiên mẹ của cô thì lại nhớ rất rõ hình ảnh lính Hoa Kỳ khoác trên mình bộ quân phục đứng đón mẹ con bà ở đảo Wake. Sau này khi rời khỏi căn cứ Wake để đến các trại tị nạn khác, mẹ con cô cũng được những người mặc đồng phục quân đội giúp đỡ. Và khi đứa con gái Lan Đình của bà bị bệnh, các cô y tá Hoa Kỳ đã tận tình chăm sóc và phát hiện ra bé bị chứng dị ứng với sữa. Trải qua tháng ngày được chăm sóc ấy, trong lòng Danielle đầy lòng biết ơn và dấy lên ước muốn được gia nhập quân đội để đền đáp công ơn này. Cô xem Mỹ là quê hương thứ hai của mình và hết lòng yêu mến nơi này. Khi cô tròn 17 tuổi, cô quyết định gia nhập quân đội nhưng mẹ cô lại không đồng ý. Nguyên nhân được đưa ra là do mẹ cô lo lắng cô phải ra mặt trận sau khi khó khăn lắm cả gia đình mới rời khỏi Việt Nam và có được ngày hôm nay. Vì vậy mẹ cô hy vọng cô từ bỏ ý định, thay vào đó là học đại học.
Tuy nhiên, Danielle vẫn quyết tâm được khoác lên mình bộ đồng phục quân đội – Những người đã giúp đỡ gia đình cô trong quá trình chạy nạn trước kia. Cô cam kết với mẹ rằng sau 2 năm cô sẽ trở lại trường học với ưu đãi giúp đỡ quân nhân Mỹ học tập theo đạo luật Montgomery G. I. Bill. Vào năm 1989, cô xung phong làm kỹ thuật viên phòng phẫu thuật quân đội, là bước đệm cho mơ ước được làm bác sĩ của cô. Và cô đã thực hiện được nguyện vọng của mình là được mặc bộ quân phục quân đội Hoa Kỳ.
Sau này vào năm 1991, cô đã về Việt Nam một mình để thăm ông nội ở Vũng Tàu. Tuy nhiên hai ông cháu lại không thể đàm thoại với nhau một cách dễ dàng vì cô không rành tiếng Việt, còn ông nội thì lại không giỏi tiếng Anh. Và thế là họ đành phải ghi ra giấy câu nói của mình. Ông nội của Danielle chỉ có thể giao tiếp với cháu gái của mình bằng một vài từ tiếng Anh ông tự học. Ông nội của Danielle – Ông Ngô Ngọc Tùng chuyên về vẽ tranh. Ông dạy con cháu sáng tác mỹ thuật và tôn trọng những giá trị nghệ thuật ấy. Cũng nhờ vào lần trò chuyện này, hai ông cháu cũng hiểu nhau hơn. Tuy nhiên sau 1 năm ngày Danielle đến thăm ông, ông đã mất.
Cuối năm 1991, theo lời cam kết với mẹ, Danielle ra quân và nhận học bổng theo học tại trường Đại học Massachusetts ở Boston, chuyên ngành tài chính. Khi theo học tại trường, cô xin làm trong văn phòng Cựu Chiến Binh. Đến năm thứ hai, cô tham gia chương trình ROTC (Quân đoàn huấn luyện Sĩ quan Dự bị). Em gái của cô – Stefanie cũng noi gương chị mình, nộp đơn vào Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Poin.
Năm 1994, sau khi tốt nghiệp trường Đại học Massachusetts, cô làm nhiệm vụ sĩ quan công binh tác chiến. Từ đó cô tham gia nhiều trận chiến với cương vị là một đại úy. Năm 1998, với tư cách là sĩ quan chỉ huy cấp đại đội, cô có mặt tại Bosnia ở Trung Âu. Hơn một năm sau đó, cô đến Iraq hỗ trợ chiến dịch Iraq Tự do. Tham gia nhiều chiến dịch nhưng cô cũng gặp không ít khó khăn với thân phận nữ nhi của mình. Nhưng những điều đó không làm cô lùi bước, ngược lại cô còn cố gắng hơn trong các nhiệm vụ của mình. Giữ vững tinh thần nhưng vẫn luôn khiêm tốn, đó là những từ ngữ khi người ta nhắc đến cô.
Em gái Lan Đình cũng có thời gian được hội ngộ cùng với chị mình ở căn cứ Fort Hood (Texas) năm 1998. Lúc đó Lan Đình thấy sự sự tận tụy của chị cũng như sự yêu thương của mọi người dành cho người chị Danielle, họ cũng rất kính trọng chị ấy. Đến năm 2001, Lan Đình rời quân đội và Danielle đến Iraq.
Trước khủng bố ngày 11/9/2001, Danielle là người phụ nữ đầu tiên trở thành đại đội trưởng của tiểu đoàn công binh tác chiến được sắp xếp để tác chiến. Năm 2003, Lữ đoàn được phái tới Iraq thông qua ngả Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng sau đó lại theo Sư đoàn bộ binh thứ 3 đi tới Iraq băng qua Kuwait, sau đó di chuyển từ Kuwait tới Tikrit.
Sư đoàn bộ binh thứ 4 của Danielle là một trong các đơn vị góp phần bắt được Saddam Hussein, cựu tổng thống Iraq. Trải qua một số nhiệm vụ tại Afghanistan, làm phụ tá quân sự cho Chủ tịch Ủy ban Quân sự khối NATO. Cuối cùng, tại Lữ đoàn Kỹ sư thứ 130 ở căn cứ Fort Shafter ở Hawaii đã có một sĩ quan chỉ huy mang tên Danielle. Nhiệm vụ của đơn vị là hỗ trợ chiến đấu và xây dựng trên toàn vùng Thái Bình Dương, điều hành thỏa thuận giữa các nước, xây dựng dự án tối quan trọng ở đảo quốc xa xôi,…
Danielle là người phụ nữ Mỹ gốc Việt có cấp bậc cao nhất trong Lục quân Hoa Kỳ (Nam thì có Thiếu tướng Lương Xuân Việt). Sau này bà kết hôn và có 3 người con, bà dạy con mình theo những giá trị đã học được trong suốt cuộc đời của bà cũng như noi theo mẹ và ông nội của mình.
Gia đình người mẹ đơn thân Thái An cũng được hưởng cuộc sống yên bình. Con gái út của bà đã tốt nghiệp trường đại học danh giá và phục vụ trong Quân đội Hoa Kỳ. Sau này cô làm việc cho Ngân hàng Bank of America và nghỉ hưu sau 18 năm gắn bó với cương vị phó chủ tịch ngân hàng. Hiện nay cô đang làm việc tại Bangkok (Thái Lan) với công việc là giáo viên dạy tiếng Anh. Còn cô con gái lớn Danielle cũng giữ cương vị là Đại tá trong Quân đội Lục quân Hoa Kỳ. Danielle là nguồn truyền cảm hứng đến những người Mỹ gốc Á nên phục vụ trong Quân đội Hoa Kỳ.