Chuyện về những cây cầu gắn liền với lịch sử Sài Gòn xưa: Cậu Thị Nghè, Cầu Bông, Cầu Bình Lợi .v.v.

Sài Gòn đã hơn 300 năm hình thành và phát triển, trải qua những thăng trầm lịch sử, có những thứ đã sống mãi với thời gian. Trong đó có những cây cầu đã tồn tại ở vùng đất này từ thuở mới được khai phá, trở thành một phần ký ức đậm sâu của người dân nơi đây.

Cầu Thị Nghè

Cầu Thị Nghè bắc qua rạch Thị Nghè (đoạn gần hạ lưu đổ vào sông Sài Gòn), là cây cầu nối quận 1 và quận Bình Thạnh. Cầu Thị Nghè được xây dựng vào khoảng năm 1725-1750. Năm 1867, cầu được làm lại bằng sắt và mãi đến năm 1970 mới được xây mới bằng bêtông cốt thép.

Cầu Thị Nghè năm 1927 - Ảnh tư liệu
Cầu Thị Nghè năm 1927 – Ảnh tư liệu

Theo như sử sách, vùng Thị Nghè ngày xưa là nơi có khu ruộng Tịch Điền, đàn Xã Tắc, miếu thờ Thần Nông, đàn Tiên Nông (những cơ sở này nằm trước nhà thương dưỡng lão, nay là Trung tâm dưỡng lão Thị Nghè), miếu Văn Thánh… Ở vùng Thị Nghè từng có các cơ sở công nghiệp như hãng Chén (nay là Công ty sứ Thiên Thanh), hãng Dầu Phú Mỹ, nhà máy Dây thép Thị Nghè (nay là Công ty vật tư Bưu Điện), hãng ôtô buýt (nay là trường Phú Mỹ), hãng Mỡ Guyonnet… Nơi đây cũng là xuất xứ của một trong những nhà in đầu tiên trên đất Sài Gòn: Nhà in kiêm nhà sách Joseph Nguyễn Văn Viết ra đời năm 1917.

Cầu Thị Nghè gắn liền với nhiều giai đoạn lịch sử Sài Gòn
Cầu Thị Nghè gắn liền với nhiều giai đoạn lịch sử Sài Gòn
Cầu Thị Nghè năm xưa - Ảnh Internet
Cầu Thị Nghè năm xưa – Ảnh Internet

Trong thời kháng chiến chống Pháp, quân Pháp đã dồn lực lượng cũng như khí tài để phá toang cứ điểm Thị Nghè. Dù chỉ với những vũ khí thô sơ quân dân Thị Nghè vẫn kiên cường bám trận địa từ ngày 23-9-1945 đến ngày 18-10-1945.

Cầu sắt Bình Lợi

Cầu sắt Bình Lợi năm 1960 - Ảnh: Panoramio
Cầu sắt Bình Lợi năm 1960 – Ảnh: Panoramio
Cầu sắt Bình Lợi ngày xưa - Ảnh Internet
Cầu sắt Bình Lợi ngày xưa – Ảnh Internet

Cầu Bình Lợi là cầu sắt đầu tiên vượt sông Sài Gòn, cầu được hoàn thành vào năm 1902. Cầu có kết cấu vòm thép, nền gỗ, có đường ray xe lửa nối Sài Gòn và Biên Hòa. Nhịp giữa của cầu có thể xoay được để cho tàu đi qua. Cầu được xây dựng bởi công ty Lavelois Perret của Pháp, với chiều dài 276 m gồm 6 nhịp.

Cầu đã bị xuống cấp nghiêm trọng sau 113 năm khai thác. Khi thủy triều lên, có nhiều tàu đã bị mắc kẹt dưới gầm cầu vì chiều cao thông thuyền của cầu chỉ còn 1,8m.

Tàu thuyền bị mắc kẹt dưới gầm cầu Cầu sắt Bình Lợi
Tàu thuyền bị mắc kẹt dưới gầm cầu Cầu sắt Bình Lợi

Hiện nay Bộ GTVT đã cho xây dựng cầu đường sắt Bình Lợi mới (nay gọi là cầu Bình Lợi 2) trên đường Phạm Văn Đồng. Cầu Bình Lợi mới cách cầu cũ 12m về phía hạ lưu, độ thông thuyền 7m để không ảnh hưởng đến giao thông thủy. Sau khi hoàn thành sẽ giúp vận tốc chạy tàu qua cầu Bình Lợi đạt 100 km/h.

Cầu sắt Bình Lợi xưa - Ảnh tư liệu
Cầu sắt Bình Lợi xưa – Ảnh tư liệu
Cầu sắt Bình Lợi xưa - Ảnh tư liệu
Cầu sắt Bình Lợi xưa – Ảnh tư liệu
Cầu sắt Bình Lợi nhìn từ trên cao
Cầu sắt Bình Lợi nhìn từ trên cao

Cầu Mống

Cầu Mống ngày xưa - Ảnh tư liệu
Cầu Mống ngày xưa – Ảnh tư liệu

Cầu Mống là một trong những cây cầu xưa nhất ở Sài Gòn, được hoàn thành giai đoạn năm 1893 – 1894, cầu có chiều dài 128 mét, rộng 5.2 mét và 0.5 mét lề đường. Cầu Mống bắc qua kênh Tàu Hủ Bến Nghé, nối quận 1 và quận 4 (đất Khánh Hội xưa). Cầu Mống có kiến trúc đậm nét phương Tây, được xây dựng bởi công ty vận chuyển hàng hải Pháp Messageries Maritimes và công ty Levallois Perret, hình dáng vòng cung của cầu trông giống cầu vồng nên được người dân gọi là cầu Mống.

Cầu Mống xưa - Ảnh tư liệu
Cầu Mống xưa – Ảnh tư liệu

Cầu Mống nối từ đường Pasteur ở Bến Chương Dương sang bên kia kênh Tàu Hủ là Bến Vân Đồn.

Khi đại lộ Đông Tây và đường hầm sông Sài Gòn được thi công vào những năm 2000, cầu Mống đã được tháo dỡ hoàn toàn. Sau khi công trình hoàn tất, cầu được lắp ghép theo như đúng nguyên bản và gia cố thêm trụ móng kèm trang bị chiếu sáng mỹ thuật. Hiện tại, các đường dẫn lên cầu đã được phá bỏ và thay thế bằng bậc tam cấp dành cho người đi bộ.

Cầu Mống hiện nay đã hơn 100 năm tuổi
Cầu Mống hiện nay đã hơn 100 năm tuổi

Nằm ở trung tâm Sài Gòn với màu xanh ngọc bích nổi bật, cầu Mống hiện đã hơn 100 năm tuổi, trở thành điểm tham quan thu hút du khách và là nơi hẹn hò lý tưởng của các bạn trẻ.

Cầu Mống xưa - Ảnh Internet
Cầu Mống xưa – Ảnh Internet
Cầu Mống xưa - Ảnh Internet
Cầu Mống xưa – Ảnh Internet
Cầu Mống xưa -Ảnh Internet
Cầu Mống xưa -Ảnh Internet

Cầu Bông

Cầu Bông ban đầu tên gọi là cầu Cao Miên, lấy theo tên của một vị Phó tướng tên là Cao Miên lúc đó đang xin tá túc tại Bến Nghé, cho bắc qua sông để tiện việc đi lại (Sách Thành phố bất khuất do NXB TPHCM in năm 1984). Cầu Bông được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 18, nhưng có sách ghi là năm 1771, đây là một trong những cây cầu đầu tiên được xây dựng trên đất Sài Gòn. Cầu Bông được làm bằng gỗ, bắc ngang sông Thị Nghè với chiều dài hơn 50m và rộng gần 15m, là một trong những huyết mạch giao thông quan trọng của Sài Gòn vào thời điểm đó.

Cầu Bông là một trong những cây cầu đầu tiên được xây dựng trên đất Sài Gòn
Cầu Bông là một trong những cây cầu đầu tiên được xây dựng trên đất Sài Gòn
Một góc Sài Gòn nhìn từ cầu Bông - Ảnh năm 1970
Một góc Sài Gòn nhìn từ cầu Bông – Ảnh năm 1970

Ngày xưa, có một vườn hoa được trồng cạnh cây cầu thời Tả quân Lê Văn Duyệt, nên người ta gọi là cầu Hoa. Đã qua rất nhiều lần đổi lên nhưng sau cùng người dân Sài Gòn quyết định lấy tên là cầu Bông. “Bông” theo tiếng Nam Bộ cũng có nghĩa là hoa.

Suốt hơn 200 năm lịch sử, cầu Bông đã nhiều lần bị phá hủy, đánh sập, nhưng nó đã được người dân phục hồi lại. Bởi ở vùng đất Sài Gòn ngày xưa đây là cây cầu huyết mạch nối liền hai vùng thị tứ. Bắt đầu từ khu Đa Kao của Sài Gòn, chạy thẳng qua cầu Bông, tiếp tục thẳng về phía trước khoảng gần một cây số chính là khu trung tâm của tỉnh lỵ Gia Định, tức là khu vực Lăng Ông Bà Chiểu bây giờ.

Tháng 10/2013, cầu Bông được xây dựng từ trước năm 1975 đã được tháo dỡ và xây mới, đến tháng 6/2014 cầu Bông mới được thông xe.

Cầu Bông cũ trước khi được xây mới vào năm 2013 - Ảnh: Panoramio.
Cầu Bông cũ trước khi được xây mới vào năm 2013 – Ảnh: Panoramio.

Cầu Chữ Y

Cầu Chữ Y được xây dựng bởi người Pháp vào năm 1938 và hoàn thành năm 1941, nối liền quận 5 và quận 8. Cầu có 3 nhánh lớn tạo thành hình chữ Y nên được lấy tên là cầu Chữ Y, nhánh đường Nguyễn Biểu dài 175 m, nhánh Nguyễn Thị Tần dài 178,3 m, nhánh Hưng Phú dài 137 m. Tổng chiều dài 3 nhánh là 490,3 m tính luôn đoạn cầu dẫn dài 913m.

Cầu Chữ Y 1940
Cầu Chữ Y 1940
Cầu Chữ Y năm 1996
Cầu Chữ Y năm 1996

Cầu Chữ Y đã qua nhiều lần sửa chữa vào các năm 1948, 1957, 1992. Năm 2006, cầu được tháo dỡ để thi công đại lộ Đông Tây, sau đó cầu được xây lại đúng vào vị trí cũ, đảm bảo độ cao đi dưới đường Đại lộ Đông – Tây.

Cầu Chữ Y đã nhiều lần trở thành trận địa giao tranh giữa các lực lượng từ Pháp, Nhật, lực lượng Bình Xuyên và cả Tết Mậu Thân. Đứng trên cầu, ta có thể nhìn thấy được toàn bộ quang cảnh cảng Sài Gòn và một phần thành phố với bán kính dưới 3 km.

Cầu Chữ Y năm xưa - Ảnh Internet
Cầu Chữ Y năm xưa – Ảnh Internet
Cầu Chữ Y xưa - Ảnh Internet
Cầu Chữ Y xưa – Ảnh Internet
Giao thông trên cầu Chữ Y - Ảnh Internet
Giao thông trên cầu Chữ Y – Ảnh Internet

Cầu Sài Gòn (cầu Tân Cảng)

Trước năm 1975 cầu Sài Gòn có tên là cầu Tân Cảng, vì cầu nằm ở vị trí gần cảng mới của Sài Gòn. Có một điều ít ai biết đó là vốn dĩ tên ban đầu của nó chính là cầu Sài Gòn, vì cầu được bắc qua sông Sài Gòn. Đầu thập niên 1960, người ta thường gọi là cầu xa lộ vì cây cầu được xây để phục vụ cho tuyến xa lộ Sài Gòn – Biên Hòa (Xa lộ Hà Nội ngày nay).

Lễ cắt băng khánh thành xa lộ Sài Gòn Biên Hòa
Lễ cắt băng khánh thành xa lộ Sài Gòn Biên Hòa

Từ năm 1966, chính quyền cho xây dựng Tân Cảng ở vị trí gần cầu Sài Gòn, khi đó vẫn còn là những ruộng lúa. Năm 1967, một cảng quân sự lớn được xây dựng với tàu cầu có chiều dài hơn 1200m, chiều rộng 24m, bến nghiêng rộng 40m và hệ thống kho bãi, điện nước, giao thông nội bộ để phục vụ cho quốc phòng.

Ở dưới cầu Sài Gòn bấy giờ là những ruộng lúa chưa được san lấp
Ở dưới cầu Sài Gòn bấy giờ là những ruộng lúa chưa được san lấp
Hình ảnh gian đoạn xây dựng Tân Cảng
Hình ảnh gian đoạn xây dựng Tân Cảng

Từ lúc Tân Cảng được xây dựng, người ta thường gọi nơi đây là Tân Cảng, cây cầu ở gần đó cũng được gọi là cầu Tân Cảng, đến năm 1980 cầu mới được gọi lại với cái tên ban đầu là cầu Sài Gòn.

Cầu Sài Gòn ngày xưa
Cầu Sài Gòn ngày xưa
Cầu Sài Gòn ngày xưa
Cầu Sài Gòn ngày xưa

Sài Gòn ngày nay có hơn 200 cây cầu lớn nhỏ, nhưng trong đó có một số ít được hình thành từ lâu đời và gắn liền với những thăng trầm lịch sử của Sài Gòn. Với những người trân trong những giá trị lịch sử thì những cây cầu này là điểm đến để người ta có dịp hồi tưởng về những ngày vàng son.

2.7/5 - (3 bình chọn)

Viết một bình luận