Mối tình khắc cốt ghi tâm từng đi qua đời Trịnh Công Sơn là với Dao Ánh – em gái của Bích Diễm, người để lại trong lòng cố nhạc sĩ niềm vương vấn nhưng không thành.
Sau mối lương duyên đứt gánh với cô chị, Dao Ánh đã viết thư chia sẻ, an ủi cùng nhạc sĩ. Tình cảm của hai người cũng dần nảy nở từ đó. Sau nhiều bức thư tay bí mật viết cho nhau, lời yêu vẫn chưa thành. Cho đến năm 1966, Dao Ánh mới chấp nhận tình cảm này. Khi đó, Dao Ánh là cô nữ sinh Huế 16 tuổi, còn nhạc sĩ 25 tuổi, đang dạy tại thành phố B’lao (nay là Bảo Lộc – Lâm Đồng).
Suốt 37 năm, Trịnh Công Sơn đã viết 300 lá thư cho Dao Ánh, nhất từ năm 1964 đến 1967, khi ông ở Bảo Lộc. Ông còn sáng tác nhạc tặng người tình như: Mưa hồng, Còn tuổi nào cho em, Ru em từng ngón xuân nồng, Lời buồn thán.
Trong bức thư viết năm 1964, Trịnh Công Sơn dỗ dành người yêu giận dỗi.
“…Anh hát lại bản Mưa hồng mà anh đã viết cho những ngày tháng Ánh giận anh ở Huế. Bản nhạc hát lại bỗng thấy buồn hơn. Có lẽ Ánh chưa nghe bản ấy vì từ dạo đó về sau anh chỉ gặp Ánh một hai lần gì đó rất ngắn và bặt tăm luôn. Có lẽ anh sẽ đổi lại đầu đề Tuổi đá buồn. Ánh nghĩ sao?
Ánh có giận gì anh mà lâu thế anh không được tin. Hãy viết thư cho anh dù rất ngắn cũng được. Anh mong lắm.
***
Ánh ơi. Anh đang nhớ và mong tin Ánh. Có lẽ giờ này Bạch Yến cũng đang hát Lời buồn thánh cho đêm chủ nhật. Anh nhác quá nên không ra phố giờ này. Có lẽ phố cũng vui vì đã trưng bày đồ Noel rồi.
Anh xin đi ngủ. Giấc ngủ sẽ xóa bớt những buồn phiền đi. Anh mong thế. Ánh ơi Ánh ơi”.
Bức thư viết năm 1965, nhạc sĩ gửi tình cảm da diết cho người con gái mộng mơ xứ Huế.
“Anh đang viết ở bưu điện, quanh anh sương không còn nhìn thấy nhau. Buổi sáng hoa hồng nở rất tuyệt diệu. Anh không còn lời nào để nói bởi vì tất cả đã âm thầm biến mất khỏi anh.
Anh chỉ còn một ngôn ngữ này để gửi về: Ánh có còn đó không. Nhớ nhung ngút ngàn.
Dao Ánh. Bao nhiêu sương mù mang tên đó, trên vùng cao anh mãi ngước nhìn. Hãy kể cho anh nghe. Hãy nói chuyện với anh. Đã có gì qua ở đó. Anh nhớ mãi một loài nga mang tên Dao Ánh và mang tên hoa mặt trời. Hoa hồng và sương mù xin chất đầy trên hai tay Ánh đây”.
Dù tình cảm thắm thiết nhưng trong nhiều bức thư, Trịnh Công Sơn vẫn hoài nghi về cái kết hạnh phúc. Khi niềm tin mong manh vỡ vụn, ông chủ động nói lời chia tay. “Anh xin cảm ơn bốn năm ròng rã nâng niu tình yêu đó. Cũng xin cảm ơn những buổi đợi chờ thật dịu dàng không bao giờ còn có được”.
Cuộc hội ngộ day dứt
Chuyện tình của họ tan vỡ vào năm 1967, Dao Ánh sang Mỹ học tập, lập gia đình và vẫn giữ liên lạc với gia đình nhạc sĩ. 20 năm xa cách, Dao Ánh về Việt Nam gặp lại người xưa. Cuộc hội ngộ ấy là cảm hứng cho Trịnh Công Sơn sáng tác bài Xin trả nợ người với ca từ sâu lắng: “Hai mươi năm xin trả nợ dài, trả nợ một đời em đã phụ tôi”.
Sau khi trở về Mỹ, Dao Ánh ly dị chồng. Những năm tháng cuối đời của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, bà thường bay về Việt Nam để chăm sóc người tình xưa. Có lẽ đây là mối tình sâu đậm, day dứt nhất của cố nhạc sĩ.
Trước khi mất, vào ngày 17/1/2001, ông nằm trên giường bệnh, không còn sức lực nên đã nhờ người gõ thư qua email để hỏi thăm Dao Ánh. Đây là lá thư cuối cùng ông viết cho bà.
“Ngày 17 tháng 1 năm 2001
From: trinhcongson trinhcongson@tlnet.com.vn
To: anhv@pocketmail.com
Date: Wednesday, January 17, 2001 11:30 AM
Subject: Thư cho Dao Ánh
Dao Ánh,
Lâu quá không có tin tức gì của Ánh, không biết tình hình đời sống thế nào?
Nhân năm mới chúc Ánh có được những niềm vui mới. Bao giờ thì có thể thu xếp về Việt Nam được? Vừa rồi đường lên cao đột ngột, mình phải vào bệnh viện, hiện đã về nhà chích thuốc, điều chỉnh lại lượng đường trong máu. Bao giờ đường ổn định thì mới tính đến chuyện đi xa được.
Trinh về lại đây có kể lại chuyện ở lại nhà Ánh. Rất vui nghe nói Ánh sức khỏe bình thường mình cũng ngủ yên tâm. Càng sống, càng thấy có được một cuộc sống luôn luôn bình thường là điều may mắn lắm rồi. Cố gắng tìm niềm vui trong những điều nhỏ nhặt nhất để cảm thấy đời nhẹ nhàng hơn, thanh thản hơn.
Lâu nay có điều kiện đi du lịch đâu xa không? Có đầy đủ sức khỏe để đi được nơi này nơi nọ là quý lắm. Mình lúc này quá lời, nên chuyến đi xa không hề nghĩ đến.
Mong gặp lại Ánh ở Sài Gòn trong những ngày sắp tới.
Một lần nữa, chúc Ánh có được một cái Tết thú vị, dù chỉ một mình hay với nhiều người.”
Năm 2017, trong dịp kỷ niệm 16 năm ngày mất của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn – Thư tình gửi một người, Dao Ánh đã gửi thư cho chị Trịnh Vĩnh Trinh – em gái của cố nhạc sĩ, kèm theo đó là những bức ảnh còn trẻ của bà.
Trong thư, bà viết: “Nén hương thắp lên và ngụm rượu nhấp môi, Ánh ngày xưa cũng như Ánh hôm nay, nhớ anh hôm nay cũng như nhớ anh bao ngày, tháng, năm đã qua, những ngày tháng, năm sắp tới”.
Bà Dao Ánh trong hồi ức của Trịnh Vĩnh Trinh
Em gái ruột của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn – Trịnh Vĩnh Trinh từng chia sẻ về Dao Ánh:“Không chỉ có Trinh mà những ai gặp chị Ánh đều nói chị Ánh đẹp, cao, duyên dáng, sang trọng và tính tình rất dịu dàng. Chị không thích ồn ào, không thích đám đông và sống nội tâm, kín đáo, rất hợp với anh Sơn”.
Nói về nguyên nhân hai người chia tay, theo Trịnh Vĩnh Trinh đó là do Trịnh Công Sơn chưa sẵn sàng cho cuộc sống hôn nhân: “Về nguyên nhân chia tay, anh Sơn cũng nhiều lần nói với Trinh là anh nhận phần lỗi về mình. Anh nói thời đó anh chưa thể đem lại cho người mình yêu một cuộc sống hôn nhân trọn vẹn, nên anh chưa nghĩ đến việc lập gia đình. Còn phía chị Dao Ánh không thể chờ lâu được”.