Nhạc sĩ Nguyễn Hiền(1927-2005) – Người nhạc sĩ tài ba sinh ra tại vùng đất thủ đô hà nội, ông sử dụng thông thạo nhiều nhạc cụ như dương cầm, vĩ cầm, phong cầm. Ông là “cha đẻ” của ca khúc nổi tiếng “Anh cho em mùa xuân”. Ngoài ra Nguyễn Hiền còn được mọi người biết đến qua các nhạc khúc nổi tiếng khác như: Người em nhỏ, Lá thư gửi mẹ, Ngàn năm mây bay,… Và nhắc đến Nguyễn Hiền, không thể không nhắc về nhạc khúc “Mái tóc dạ hương”. “Mái tóc dạ hương” là nhạc khúc kể lại một cuộc tình dang dở, một cuộc chia tay làm thành kỷ niệm trăm năm. Nhạc khúc đưa người nghe tìm về quá khứ của tình yêu một thời và cả một đời.
Từ giã hoàng hôn trong mắt em
Tôi đi tìm những phố không đèn
Gió mùa thu sớm bao dư vị
Của chút ân tình vương tóc quen
Mở đầu bài hát là một khung cảnh của ngày vào thu khi ánh hoàng hôn buông xuống “những phố không đèn”. Là một buổi chiều thu buồn bao phủ trong cái nắng nhạt mờ của hoàng hôn, ánh mắt em tôi cũng buồn tựa chiều thu ấy “từ giã hoàng hôn trong mắt em”. Bóng hoàng hôn buông xuống, tôi như chìm vào một bóng tối, như đi “tìm những phố không đèn”. Trong cảnh chiều thu, bóng chiều buông, tâm hồn như lắng nghe được “gió mùa thu sớm bao dư vị”, gió mang hương thu, mang cả “chút ân tình vương tóc quen”. Nhớ mãi chiều thu ấy, một chiều thu sớm ta nói câu chia tay, lời tạm biệt cuối cùng cũng là lời tạm biệt trăm năm sau vẫn nhớ.
Từng bước lần theo trăng viễn khơi
Trong đêm còn mơ dáng ai cười
Tiếng cười như cõi thiên thu lại
Tiền kiếp xưa nào em hé môi
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Lệ Thu trình bày
Những ngày vắng em, tôi “từng bước lần theo trăng viễn khơi”, ngay cả khi đêm về “còn mơ dáng ai cười”. Tôi luôn nhớ mãi hình bóng em, nhớ dáng em cười cùng tôi những ngày còn yêu, nhớ những lúc đôi mình hạnh phúc. Tiếng cười đi vào từng giấc mơ, là “tiếng cười như cõi thiên thu lại”. Tiếng cười của em như âm thanh tuyệt diệu của đất trời, sánh bằng tiếng ở “cõi thiên thu”. Tiếng cười xoa dịu tâm hồn anh, tiếng cười ấy như ngọn lửa nhỏ thắp sáng hồn anh trong những ngày xa em đầy tâm tối. Nhưng, “tiền kiếp xưa em nào hé môi”, nay chia xa rồi, anh không thể nhìn dáng em cười. Và em cũng không còn cười với anh nữa. Câu hát như nói lên mọi nỗi lòng của một chàng trai khi đêm về, nỗi cô đơn ngự trị và cắn xé lòng anh. Trái tim mỏi mệt mơ về “dáng em cười”, nhưng rồi lại nghĩ về hiện tại em không còn cười cùng mình, lòng lại dâng lên bao nỗi u buồn khi nghĩ về sau này sẽ có người khác đi cùng em “tay nắm tay”.
Rồi đây trên những lối đi này
Ta sẽ cùng ai tay nắm tay
Nhịp chân lưu luyến mãi cung đàn
Buông lắng chìm tâm tư đắm say
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Thanh Lan trình bày
“Rồi đây trên những lối đi này/ Ta sẽ cùng ai tay nắm tay”, dù chia xa nhau, biết là không thể cùng nhau đi hết chặng đường còn lại, nhưng chỉ cần nghĩ về rồi sẽ có một người khác, cùng em nắm tay đi trên những con đường ta từng đi thì lòng anh lại đau buồn khôn nguôi. “Nhịp chân lưu luyến mãi cung đàn/ Buông lắng chìm tâm tư đắm say”, anh dừng chân bên con đường chúng mình hay đi, những kỷ niệm ta tay trong tay ngày nào lại hiện về. Bước anh như “lưu luyến mãi”, không muốn bước đi, anh như cho đôi chân mình chìm theo cung đàn, bước chân anh như chìm vào những ký ức năm nào đó, như chìm trong những đắm say của hoài niệm.
Dĩ vãng nào xanh hơn mắt em ?
Chao ôi ! màu suối tóc buông mềm
Nét buồn khuê các hoen sương phủ
Nhạt ánh sao mờ bên dáng xiêm
“Dĩ vãng nào xanh hơn mắt em?” câu hát cất chứa tất cả những nỗi lòng của chàng trai với người anh yêu. Dù chia xa nhau, dù không thể bên nhau, không thể cùng chung đôi đi hết chặng đường dài còn lại nhưng khi nhớ về cô, nhớ về người yêu xưa, anh luôn nhắc lại với một sự trân trọng và kính mến. Không có những oán trách hay giận hờn, có chăng là những hối tiếc cho một chuyện tình dở dang. Dù không còn bên nhau nhưng vẫn nhớ về nhau, nhớ về những ký ức đẹp của nhau với sự trân trọng. Nhớ lại ánh mắt người yêu, ánh mắt chất chứa bao niềm, nhớ mái tóc em hay buông xõa, “màu suối tóc buông mềm”. “Chao ôi” như một lời thổn thức, một sự ngưỡng mộ trước cái đẹp và cả chút nuối tiếc vì đánh mất em. “Nét buồn khuê các hoen sương phủ/Nhạt ánh sao mờ bên dáng xiêm”, dù đã bao năm chia cách, nhưng mỗi khi nhớ lại ánh mắt năm xưa của em, ánh mắt xanh trong ngày chia xa chan chứa bao nỗi niềm. Anh nhớ mãi ánh mắt long lanh đầy nước như “sương phủ”, ánh mắt mang “nét buồn khuê các”, nỗi buồn của cuộc tình tan như chứa đựng tất cả trong ánh mắt em. Để mỗi lần nhớ về em, anh luôn nhớ về ánh mắt buồn năm đó, nỗi buồn nơi mắt em thành một ký ức đau lòng khó phai cho cuộc tình mình. Dù đã qua nhiều năm, nhưng hình dáng của em trong lòng anh vẫn luôn rõ nét như ngày còn yêu. Cứ nghĩ chỉ là một là một lần ly biệt, nhưng nào hay là nuối tiếc của trăm nay. Tình yêu một thời của tuổi trẻ lại để lại những luyến lưu cho cả một đời…
“Mái tóc dạ hương” như một bức tranh chìm trong ánh chiều thu, một chiều thu về trên con phố không đèn, bao nỗi nhớ, niềm thương, bao ký ức và lưu luyến như ngự trị tâm hồn nhạc sĩ. Hình ảnh về cô gái năm nào, mối tình tưởng chừng một thuở yêu đương nhưng lại mang theo những luyến tiếc cho cả một đời. Quá khứ về một tình yêu đẹp nhưng dỡ dang như tái hiện trong nhạc khúc, đưa người nghe như lạc vào bức tranh ấy, như cùng đồng cảm với nỗi niềm của tác giả.
Lời bài hát Mái Tóc Dạ Hương – Nguyễn Hiền
Từ giã hoàng hôn trong mắt em
Tôi đi tìm những phố không đèn
Gió mùa thu sớm bao dư vị
Của chút ân tình vương tóc quen
Từng bước lần theo trăng viễn khơi
Trong đêm còn mơ dáng ai cười
Tiếng cười như cõi thiên thu lại
Tiền kiếp xưa nào em hé môi
Rồi đây trên những lối đi này
Ta sẽ cùng ai tay nắm tay
Nhịp chân lưu luyến mãi cung đàn
Buông lắng chìm tâm tư đắm say
Dĩ vãng nào xanh hơn mắt em ?
Chao ôi ! màu suối tóc buông mềm
Nét buồn khuê các hoen sương phủ
Nhạt ánh sao mờ bên dáng xiêm