Lê Trọng Nguyễn (1926-2004) là một nhạc sĩ Việt Nam nổi tiếng thuộc thời kì đầu của nền tân nhạc Việt Nam, ông sinh tại Điện Bàn, Quảng Nam. Ông họ Lê, tên Trọng, riêng nghệ danh Nguyễn là họ của mẹ ông. Cha mất sớm, mẹ nuôi ông và em gái đến tuổi trường thành. Em gái ông lập gia đình sớm và qua đời, Lê Trọng Nguyễn và mẹ nuôi hai đứa cháu nhỏ. Ông từng học ở Hà Nội trong khoảng 1942 đến 1945, thời gian đó ông có làm bạn với nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát.
Trước 1954. ông từng phụ trách âm nhạc cho toàn thể Liên Khu Năm (Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên) nhưng sau đó ông rời bỏ và về cư trú tại Hội An. Ông còn là hội viên của nhạc sĩ Pháp (S.A.C.E.M) từng dạy âm nhạc tại trường học Nguyễn Duy Hiệu.Nhờ thông minh và giỏi ngoại ngữ , lại biết phương pháp quản trị nên vào năm 1965 ông được bổ nhiệm điều hành một số công ty thương mại ngoại quốc của Pháp và Mỹ tại Đà Nẵng. Năm 1970 ông lập gia đình.
Sau biến cố 1975 ông mở lớp nhạc tại tư gia và làm đàn để sinh sống. Ca khúc đầu tay của ông là Ngày mai trời lại sáng được viết năm 1946. Ông sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm của ông đều có giá trị nghệ thuật cao, giai điệu và ca từ trau chuốt, hình ảnh đẹp như tranh vẽ (Chiều bên giáo đường, Lá rơi bên thềm,Sóng đà giang, Nắng chiều,…).Tuy nhiên, ca khúc Sao đêm vẫn là một ca khúc độc đáo của ông và được nhiều giới yêu thích vì chưa có một nhạc sĩ nào viết về hình tượng “tiên nâu”.Ca khúc viết năm 1963, cung Mi giáng Trưởng điệu Slowly có thể nói là một ca khúc tuyệt vời diễn tả câu chuyện tình lãng mạn nhưng ẩn bên trong ca từ vod tính cách giáo dục. Cấu trúc nhạc không viết theo thể điệu Jazz nhưng “air” nhạc lại có chất Blue Jazz, một chất nhạc chưa quen thuộc và phổ biến ở Việt Nam thời kỳ đó. Cái độc đáo của nhạc phẩm là tả được trạng thái của con người trong đắm say, trong lạc thú.
Còn gì nữa ?
Tuổi vàng qua mất rồi
Làn môi khô khan câm nín đau thương
Và tóc rối bời hồn đang lạnh trống
Đôi mắt tiên nâu chờ ta giữa trời sao
Tuổi trẻ đã qua rồi, “môi khô”, “tóc rối bời”, “mắt mơ xanh mờ” , chỉ còn lại câm nín đau thương, tâm hồn lạnh lẽo và trống vắng, đôi mắt “tiên nâu” chờ đợi giữa bầu trời sao. Đôi mắt tiên nâu -hình ảnh ẩn dụ diễn tả trạng thái thả hồn vào cõi huyễn hoặc. Nhạc sĩ Lê Trong Nguyễn quả thực có thực tài, trí tưởng tượng thật phong phú nhạy bén nên ca từ và giai điệu đã vẽ được con người trong cảnh đắm say, do đó ca khúc trở nên thật đặc biệt khi tác giả viết về “ tiên nâu”.
Chờ gì nữa ?
Nửa trời sao úa rồi
Vì sao em quên câu hát yêu thương ?
Tìm ít gió lành còn trong cuộc sống
Dìu nhau qua bến vượt sóng đại dương
Tác giả dùng câu nghi vấn “chờ gì nữa?” để hỏi cô gái còn chờ đợi gì nữa khi bầu trời sao đã úa rồi, vì sao cô lại quên đi câu hát yêu thương.Lẽ ra đôi tình nhân phải tìm lại những niềm vui vẻ trong cuộc sống để cùng nhau vượt qua những khó khăn, chông gai trong cuộc sống phức tạp này.
Em, cánh sao mờ xa cuối trời đi về đâu ?
Em biết chăng hồn ta rã rời trong sầu đau ?
Tìm em không gian hồ đổ vỡ, theo tinh cầu bay
Rồi đêm gối sách mơ trăng sao
Lời ca đầy ẩn dụ.Em,Sao đêm trong ca từ là ẩn dụ.Ý tác giả hỏi tình nhân mình sẽ đi đâu ở đâu. Tác giả “rã rời trong sầu đau” khi tình nhân quên lời hẹn ước cất bước ra đi. Tác giả người yêu trong sự đổ vỡ, ông ví người yêu mình đi xa như những ngôi sao bay trên trời về nơi rất xa, ông không thể nào với tới được.”Tìm em không gian hồ đổ vỡ, theo tinh cầu bay.Rồi đêm gối sách mơ trăng sao”.
Còn gì nữa ?
Bầu trời rạn nứt rồi
Đường lên thiên thai sao tắt mây vương
Lạc bước, thiếu tài, nhạc lôi rượu cuốn
Người yêu xa mãi tìm gió ngàn phương
“Còn gì nữa?” sự chua xót của tác giả. “bầu trời rạn nứt rồi”, “Người yêu xa mãi tìm gió ngàn phương“ con đường tìm em lại càng khó khăn.
Vời vợi sáng
Một trời hương gió vàng
Ngàn sao bâng khuâng trên bên sông Ngân
Lời suối réo đàn
Lệ hoen tà áo
Đôi mắt giai nhân tìm đâu giữa trời sao.
Tác giả miêu tả bầu trời đêm thật đẹp. “vời vợi sáng. Một trời hương gió vàng. Ngàn sao bâng khuâng bên sông Ngân.” Tác giả buồn bã tìm đôi mắt tình yêu giữa bầu trời sao rộng lớn nhưng sao có thể thấy được một đôi mắt giữa ngàn vì sao?
Đồi lạnh vắng
Lạc loài ta với đàn
Hồn thơ lâng lâng theo áng mây hoang
Lời gió hú buồn
Biển sao gợn sóng
Thuyền trăng đưa khách lạc giữa đại dương.
Sau khi miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên, tác giả lại nói đến bản thân mình. “ Lạc loài ta với đàn. Hồn thơ lâng lâng theo áng mây hoang”. Đến cả gió và sao cũng buồn theo tác giả, ông cảm thấy bơ vơ lạc lõng giữa thiên nhiên rộng lớn này. Chúng ta thấu hiểu được rõ nỗi cô đơn của tác giả, ông chỉ có một mình với đàn, với gió, với trăng sao mà ông còn “lạc loài với đàn”.
Ôi cánh sao đẹp xa cuối trời đi về đâu
Đêm quá sâu hồn ta rã rời trong trời nâu
Tìm em không gian hồ đồ vỡ theo tinh cầu bay
Thời gian tím ngắt như đêm nay.
Vội vàng hái cả trời sao chín mọng
Mà ôi thiên thai sao tắt mây vương
Lạc bước thiếu tài nhạc lôi rượu cuốn
Người yêu xa mãi tìm gió ngàn phương.
Lời điệp khúc ngân vang càng làm rõ nỗi buồn man mác của tác giả, ông vẫn mãi tìm đôi mắt tình nhân giữa bầu trời sao khi chính ông cũng biết đó là điều không thể, ông muốn hái cả bầu trời sao sáng kia để tìm kiếm cho ra tình nhân nhưng “ mà ôi thiên thai sao tắt mây vương. Lạc bước thiếu tài nhạc lôi rượu cuốn”.
Sao đêm là một tác phẩm vượt thời gian và cả không gian. Tâm hồn nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn luôn trong sáng, lạc quan, yêu đời nên từ những ca khúc ban đầu cho đến những ca khúc cuối đời ông vẫn thích viết ở cung trưởng hướng về tương lai, những giai điệu ngọt ngào, những lời ca tha thiết với chất giọng làm đắm say lòng người dù ca từ đôi khi có đượm buồn thì cũng chỉ man mác rồi qua đi nên rất ít bài ông viết ở cung thứ. Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn đã về cõi vĩnh hằng những vẫn để lại cho âm nhạc Việt Nam những ca khúc có giá trị của dòng nhạc bán cổ điển Tây Phương. Các tác phẩm của ông dù qua bao thời gian vẫn còn được khán giả yêu mến qua bao nhiêu thế hệ ngày nay.
Trích lời bài hát Sao Đêm:
Còn gì nữa ?
Tuổi vàng qua mất rồi
Làn môi khô khan câm nín đau thương
Và tóc rối bời hồn đang lạnh trống
Đôi mắt mơ xanh mờ theo ánh tà dương
Chờ gì nữa ?
Nửa trời sao úa rồi
Vì sao em quên câu hát yêu thương ?
Tìm ít gió lành còn trong cuộc sống
Dìu nhau qua bến vượt sóng đại dương
Em, cánh sao mờ xa cuối trời đi về đâu ?
Em biết chăng hồn ta rã rời trong sầu đau ?
Tìm em không gian hồ đổ vỡ, theo tinh cầu bay
Rồi đêm gối sách mơ trăng sao
Còn gì nữa ?
Bầu trời rạn nứt rồi
Đường lên thiên thai sao tắt mây vương
Lạc bước, thiếu tài, nhạc lôi rượu cuốn
Người yêu xa mãi tìm gió ngàn phương
Lời 2:
Vời vợi sáng
Một trời hương gió vàng
Ngàn sao bâng khuâng trên bên sông Ngân
Lời suối réo đàn
Lệ hoen tà áo
Đôi mắt giai nhân tìm đâu giữa trời sao.
Đồi lạnh vắng
Lạc loài ta với đàn
Hồn thơ lâng lâng theo áng mây hoang
Lời gió hú buồn
Biển sao gợn sóng
Thuyền trăng đưa khách lạc giữa đại dương.
Ôi cánh sao đẹp xa cuối trời di về đâu
Đêm quá sâu hồn ta rã rời trong trời nâu
Tìm em không gian hồ đồ vỡ theo tinh cầu bay
Thời gian tím ngắt như đêm nay.
Vội vàng hái cả trời sao chín mọng
Mà ôi thiên thai sao tắt mây vương
Lạc bước thiếu tài nhạc lôi rượu cuốn
Người yêu xa mãi tìm gió ngàn phương.