Sự khác biệt trong nền âm nhạc của hai miền Nam, Bắc Việt Nam được thể hiện rõ khi cuộc nội cнιếɴ kéo dài từ những năm 1954 cho đến năm 1975. Trong đó có rất nhiều bài viết giai đoạn này diễn tả cảm xúc về cнιếɴ tranh về khát vọng hòa bình và tình yêu đôi lứa.
Và đặc biệt trong đó có những bài ca tiếc thương về những người lính ċhết trận nơi sa trường. Cách đây 4 năm, sự kiện bi thảm khi 10 người lính của quân đội էử nạn thì trên mạng xuất hiện những bài thơ tiếc thương tuy nhiên các bài thơ này đều không chuyên không diễn đạt được hết cảm xúc bi thương của cнιếɴ tranh.
Trong nền âm nhạc Việt Nam có rất nhiều bài hát để đời với lời ca đau thương tha thiết tiễn đưa người lính hiến mình cho tổ quốc để chôn thân nơi núi sông lạnh lẽo. Đa số các ca khúc này đều được sáng tác vào thời gian nội cнιếɴ, thời điểm thương đau nên có thể vì vậy mà các ca khúc đều thể hiện được tình cảm chân thật giúp cho bài hát đến bây giờ vẫn còn được khán giả yêu mến.
Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh có những bài ca buồn xứng đáng được kể danh đầu tiên với lời ca u buồn, bi tráng và cảm thông với gia đình người thân. Ca khúc đi sâu vào lòng người nghe, thấm tận tâm gan khiến người nghe cảm nhận được sự đau thương mênh mang trong đó.
Những nhạc phẩm viết về người lính էử trận của Trần Thiện Thanh như: Anh Không ċhết Đâu Anh, Người Ở Lại Charlie, Bắc Đẩu….
Đặc biệt Anh Không ċhết Đâu Anh, ca từ da diết như cái níu gọi người lính, trong những giây phút bi tráng cuối cùng của số phận.
Ôi tiếng súng sau cùng đó, anh còn nghe tầm đạn đi không anh?
Câu hỏi như tiếng khóc nghẹn ngào và xót xa khiến cái ċhết của người lính không thể nào phai phôi trong lòng người thân, gia đình của quân nhân. Khác biệt nền âm nhạc miền Bắc, ca từ trong tác phẩm không hề né tránh khi khơi gợi những nỗi đau của người ở lại.
Anh chỉ về với mẹ mong con, trong tim cô sinh viên hay buồn, trên khăn tang cô phụ….
Thẳng thắn và cảm xúc chân thật, lời bái hát Người Ở Lại Charile cũng là nhạc phẩm được nhạc sĩ Trần Thiện Thanh
Đợi anh về
Chỉ còn trên vầng trán đưa bé thơ
Tấm khăn sô
Người goá phụ cầu được sống trong mơ.
Trong các nhạc phẩm tiễn đưa người lính էử trận đều không thể thiếu những hình ảnh của người ở lại mẹ già, vợ, người yêu hay đứa con thơ bé bỏng. Chỉ có họ là những người chịu đau thương nhất về sự hy sinh cao cả của người lính vì vậy nỗi đau của họ được khắc họa vào tác phẩm khiến người nghe càng nghe càng thấy giá trị, càng nghe càng thấu hiểu được sự đau thương của cнιếɴ tranh.
Không chỉ Trận Thiện Thanh, nhạc sĩ tài ba Phạm Duy cũng có ca khúc “Huyền sử ca một người mang tên Quốc” như một bản trường ca, câu chuyện về cuộc đời người phi công Phạm Phú Quốc từ khi sinh ra cho đến khi dang hiến cho Tổ Quốc. Ca từ trong tác phẩm lặp đi lặp lại nhiều lần khiến người nghe tê tái trong lòng.
- Chiều nao anh đi làm kiếp người hùng
- Chiều nao, than ôi rụng cánh đại bàng
- Chiều nao anh đi, anh về đất
- Chiều nao anh đi về nước
- Chiều nao huy hoàng
- Bụi vàng bay khắp không gian
Cái đặc biệt của Phạm Duy là lồng cả câu chuyện cuộc đời người phi công Phạm Phú Quốc với cuộc nội cнιếɴ bi thương của dân tộc lúc đó, để đời sau khi nghe lại bản trường ca bi tráng này, hình dung được những khoảng thời gian nghiệt ngã của đất nước trong cảnh nội cнιếɴ tương tàn. Miêu tả tận cùng nỗi đau của thân nhân người lính hy sinh, nhưng không vì thế mà các nhạc phẩm trở thành bi luỵ, yếu đuối làm ảnh hưởng đến sự hy sinh cao cả của người đã khuất. Trong các nhạc phẩm ấy đều có những đoạn vinh danh, có những lời tiễn đưa an ủi khiến người ở lại thấy ấm lòng. Khiến cho vong linh của người đã khuất được nhẹ nhàng đi về bên kia cuộc đời.
Hãy lắng nghe những lời an ủi và tiễn đưa người lính էử trận của Trần Thiên Thanh, để thấy duy nhất trong lịch sử Việt Nam là có những nhạc phẩm tiễn đưa người lính rất đặc biệt như thế.
- Anh không ċhết đâu anh, anh chỉ về với mẹ mong con.
- Vâng, chính anh là ngôi sao mới, một lần chợt sáng trưng.
- Vòm trời Ngọc Bích đã thênh thang, lời mời gọi anh bước chân sang.
Và tiếp nữa là Phạm Duy với lời tiễn biệt như ghi công trạng người phi công Phạm Phú Quốc vào lịch sử.
- Từ nay trong gió xa khơi
- Từ nay trong đám mây trôi
- Có hồn anh trong cõi lòng tôi.
- Anh Quốc ơi!
- Nghìn thu anh nhớ tới tôi
- Thì xin cho Thái Dương soi
- Nước Việt Nam ngời sáng… muôn đời.
Luồng cảm xúc tiếc thương người lính hy sinh trong nền âm nhạc của miền Nam lúc đó còn có cả Trịnh Công Sơn với nhạc phẩm “Cho Một Người Nằm Xuống”.
Anh nằm xuống, sau một lần, vào viễn du, đứa con xưa đã tìm về nhà.
Nửa thế kỷ trôi qua, tuy chế độ của những người lính VNCH đã không còn hiện diện trên mảnh đất Việt Nam bởi thất trận. Nhưng trên khắp đất nước Việt Nam ngày nay, người ta vẫn còn nghe thấy những cái tên người lính của chế độ ấy đã hy sinh quả cảm thế nào, qua những nhạc phẩm đi vào lòng người từ thế hệ này sang thế hệ khác của Trần Thiện Thanh, Phạm Duy….
Theo Bùi Thanh Hiếu