Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ dành phần lớn cuộc đời cho miền đất phương Nam vì thế âm nhạc của ông chịu sự ảnh hưởng sâu đậm của dân ca Nam Bộ, góp phần làm nên sự ngọt ngào, tình cảm trong những ca khúc mà ông viết. Trong suốt thập niên 60 và 70, những bài hát của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ đã tạo nên một dòng chảy khác biệt trong âm nhạc trữ tình Việt Nam. Đó là những khúc nhạc hân hoan ca ngợi vẻ đẹp của quê hương Việt Nam mà đến nhiều năm sau, người yêu nhạc vẫn còn nghe, còn hát: Thương quá Việt Nam, Đường về hai thôn, Tóc mây, Rạng đông trên quê hương Việt Nam, Chuyến tàu về quê ngoại, Bông hồng cài áo… Bằng tâm hồn tràn đầy yêu thương của mình, nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ mang đến những bản tình ca quê hương ngọt ngào với cảnh vật tươi đẹp của quê hương và lòng yêu quê hương sâu sắc.
Bài hát “Chuyến Tàu Về Quê Ngoại” là một sáng tác rất hay, đã ghi dấu trong lòng công chúng, gợi lên những xúc cảm mạnh mẽ nhất về tình yêu quê hương, nội dung bài hát là hồi tưởng của một con người xa quê qua chuyến tàu về quê ngoại, những cảnh vật quê nhà và hình ảnh người mẹ, người bà dần hiện lên khi mỗi chuyến tàu đi ngang qua.
Trên con tàu về lại quê hương
Ta đã qua đồi lau trắng xóa
Ta đã qua rừng cây xanh lá.
Thấy không em hương lúa chín vàng
Mái tranh xưa ru bóng tre làng
Đàn em vui tiếng trống trường tan.
Trên con tàu về lại quê hương
Ta đã qua cầu xưa đổ nát
Ta đã qua dòng sông xanh mát.
Thấy không em vẫn tiếng vui đùa
Vẫn nghe thơm hương lúa đầu mùa
Và hồn ta xanh ngát trời xanh.
Hình ảnh thân thuộc của nơi chôn nhau cắt rốn hiện ra với những chi tiết rất thân thuộc, có đồi lau trắng xóa, có rừng cây xanh lá, có mùi hương nồng nàn của lúa chín, có mái tranh xưa ru bóng tre làng và cả những thanh âm rộn ràng của các em nhỏ lúc tan trường. Tất cả đều gắn liền với những kỷ niệm của tuổi thơ, là những cảnh vật thân thiết mà ta gặp hằng ngày.
Trên chuyến tàu trở về quê hương, ta lần lượt được chiêm ngưỡng hình bóng cây cầu xưa nay đã đổ nát, rồi đến dòng sông xanh mát. Ký ức tuổi thơ ùa về tràn ngập tiếng cười khi ta đã từng tắm mình dưới dòng sông quê, đi qua những cây cầu đơn sơ… Dẫu thời gian có trôi qua bao lâu đi chăng nữa, mỗi khi nhìn lại khung cảnh ấy thì niềm hạnh phúc trong ta lại dâng trào. Vẫn tiếng vui đùa ấy, vẫn hương lúa đầu mùa thơm phức, mọi thứ rất quen thuộc rất gần gũi, tựa như ta đang được sống lại những ngày thơ ấu vậy, tâm hồn ta hòa quyện vào bầu trời xanh ngát kia.
Tàu băng băng qua rừng cạn
Tàu đi, đi qua biển cả
Tàu đi, đi qua đồng lúa.
Ngày xưa, ngày xưa ta nhớ.
Tàu đi qua những đêm dài
Về khuya ta hay đòi quà
Mẹ mua cho ta bánh ú
Ngoài xa trăng lên đầu núi.
Mẹ vui với miếng trầu tươi
Tàu ơi! Tàu ơi! Ta nhớ!
Chuyến tàu chở đầy những ký ức về quê hương yêu dấu đưa ta băng qua rừng cạn, băng qua biển cả mênh mông, qua những cánh đồng lúa bạt ngàn, chạy xuyên suốt qua từng vùng hồi ức tuổi thơ. Từng khung cảnh thân quen hiện ra trước mắt, làm ta nhớ về những ngày xưa ấy, ngày mà có hình bóng mẹ vất vả đi sớm về khuya nhưng vẫn không quên mua cho con những món quà vặt. Ta nhớ những đêm khuya tĩnh mịch, hình bóng mẹ vui với miếng trầu tươi dưới ánh trăng xa trên đầu núi. Từng dòng cảm xúc bồi hồi nhớ thương ùa về liên hồi, con tàu lại đưa ta trở về với những ngày xuân năm nào.
Ngày xưa trên những con tàu
Về quê thăm ngoại ngày xuân
Mẹ may cho tà áo mới
Còn thêm bánh pháo đỏ tươi.
Tàu ơi nhớ chăng ngày vui.
Ngày xuân xưa ta háo hức được về quê ngoại, được mặc áo mới do chính tay mẹ may, được đi chúc tết ông bà, được xem bắn pháo ngày xuân. Tuổi thơ hồn nhiên ngày ấy chỉ mong đến ngày Tết để được về bên bà, bên mẹ, niềm vui to lớn của đứa con xa nhà là được quây quần bên mâm cơm ấm cúng, giờ đây tất cả chỉ gói gọn vào nỗi nhớ…
Trên con tàu về lại quê hương
Ta đã qua làng xưa em đó
Ta đã qua dòng sông thương nhớ
Thấy không em, quán lá bên đường
Gốc đa xưa ra đón mẹ về
Hồn thênh thang cơn gió chiều quê.
Con tàu về lại quê hương đưa ta qua ngôi làng năm xưa nơi ấy, ở đó có dòng sông thương nhớ chất chưa bao kỷ niệm thuở ấu thơ. Em có thấy chăng những quán lá bên đường, nơi dừng chân nghỉ ngơi của bao người sau những giờ trưa nắng gắt. Gốc đa xưa nơi ta ra đón mẹ về, gốc đa quen thuộc của xóm nhỏ đã che bóng mát cho ta suốt ngần ấy thời gian. Lòng ta nhớ thương khôn xiết những cơn gió chiều quê thoảng qua, mang hương lúa thơm ngào ngạt như ru hồn ta hòa và thiên nhiên.
Trên con tàu về lại quê hương
Ta sắp qua từng con phố cũ
Ta sắp qua tuổi thơ ta đó
Thấy không em vẫn đám mây hồng
Áo em xanh giữa nắng hoa vàng
Hồn bay theo những chuyến tàu vui.
Chuyến tàu về quê ngoại dẫn chúng ta di chuyển dần qua từng con phố cũ, ta chợt nhận ra rằng tuổi thơ đã sắp trôi qua mãi mãi và chỉ còn lại là bầu trời kỷ niệm. Nhưng dù có ở phương trời nào, có bận rộn với muôn vàn công việc đi chăng nữa thì trái tim này luôn hướng về quê hương, mỗi khi về quê ngoại những hình ảnh đẹp của ngày xưa lại ùa về, từng dòng cảm xúc ngày càng mãnh liệt hơn, dạt dào hơn. Em có thấy đám mây hồng treo lơ lửng trên nền trời bao la và áo em xanh giữa nắng hoa vàng, những sắc màu lộng lẫy hòa chung trong một khung cảnh tạo nên bức tranh tuyệt đẹp. Những áng mây hồng gợi cho ta niềm hy vọng về một cuộc sống ấm no hạnh phúc nơi quê hương ruột thịt.
“Chuyến Tàu Về Quê Ngoại” đưa chúng ta đến từng ngóc ngách từng khoảnh khắc đẹp đẽ của quê hương, cùng với đó là những cung bậc cảm xúc khác nhau nhưng đều hướng đến một tình yêu nồng nàn, tươi sáng với quê hương đất nước. Bài hát như những trang ký ức chân thật sẽ còn mãi trong tâm trí của chúng giúp ta giữ mãi những hình ảnh đẹp tuổi thơ nơi quê nhà. Quê hương thân yêu nơi tình thương của cha tấm lòng của mẹ, của bà, luôn có những chuyến tàu ru hồn ta nhớ bóng quê nhà thân thương.
Trên con tàu về lại quê hương
Ta đã qua đồi lau trắng xóa
Ta đã qua rừng cây xanh lá
Thấy không em nương lúa chiêm vàng
Mái tranh xưa rủ bóng tre làng
Đàn em vui tiếng trống trường tan
Trên con tàu về lại quê hương
Ta đã qua cầu xưa đổ nát
Ta đã qua dòng sông xanh mát
Thấy không em vẫn tiếng vui đùa
Vẫn nghe thơm hương lúa đầu mùa
Và hồn ta xanh ngát trời xanh
Tàu băng băng qua rừng già
Tàu đi đi qua biển cả
Tàu đi đi qua đồng lúa
Ngày xưa, ngày xưa ta nhớ
Tàu đi qua những đêm dài
Về khuya ta hay đòi quà
Mẹ mua cho ta bánh ú
Ngoài xa trăng lên đầu núi
Mẹ vui với miếng trầu tươi
Tàu ơi, tàu ơi, ta nhớ
Ngày xưa trên những con tàu
Về quê thăm ngoại ngày Xuân
Mẹ may cho ta áo mới
Còn thêm bánh pháo đỏ tươi
Tàu ơi nhớ chăng ngày vui
Trên con tàu về lại quê hương
Ta đã qua làng xưa em đó
Ta đã qua dòng sông thương nhớ
Thấy không em quán lá bên đường
Góc đa xưa ra đón mẹ về
Buồn thênh thang cơn gió chiều quê
Trên con tàu về lại quê hương
Ta sắp qua từng con phố cũ
Ta sắp qua tuổi thơ ta đó
Thấy không em vẫn sáng mây hồng
Áo em xanh giữa nắng hoa vàng
Buồn bay theo những chuyến tàu vui.