“Khúc hát thanh xuân” (Phạm Duy) – Bài ca ngọt ngào hát cho một thời thanh xuân

Là một trong những ca khúc thuộc “Tình khúc bất tử” do nhạc sĩ Phạm Duy đặt lời Việt, “Khúc hát thanh xuân” – nhạc khúc bán cổ điển theo phong cách phương Tây của Johann Strauss sáng tác, có tựa đề tiếng anh là “When we were young” đã có thời kỳ gây xáo động giới mộ điệu âm nhạc bởi những ca từ êm ái và ngọt ngào. Nguyên bản của ca khúc “When we were young” được trích ra từ trong kho tàng âm nhạc cổ điển của một vở nhạc kịch operette “Der Zigeunerbaron” (The Gypsy Baron) bài số 10 trong bộ sưu tập nhạc Valse. Ca khúc đã được rất nhiều ca nhạc sĩ lừng danh trên thế giới trình bày.

“When we were young” được nhạc sĩ Phạm Duy đặt lời Việt vào năm 1942 và đặt lại tên ca khúc thành thuần Việt “Khúc hát thanh xuân”. Trong hồi ký của mình, Phạm Duy có chia sẻ:

“…Tôi khởi sự soạn lời ca tiếng Việt để hát với nhạc Âu Mỹ khi tôi vừa bước vào tuổi 15, 20. Khi đó, ở Việt Nam, phong trào cải lương, cải cách trong văn học nghệ thuật đã ra đời. Thơ Mới đã có mặt với những thi phẩm của Lưu Trọng Lư, Huy Cận, Xuân Diệu v.v…, đồng thời Cải Lương Nam Kỳ cũng đang dần dà xâm chiếm sân khấu của Chèo Cổ, Tuồng Cổ… Về Âm Nhạc, để thay thế cho nhạc cổ, qua những bài ta theo điệu Tây của các nghệ sĩ Năm Châu, Tư Chơi… một nền nhạc mới đang trong thời kỳ chuẩn bị (Nhạc Cải Cách) để sẽ tiến tới thời kỳ thành hình (Tân Nhạc)…

Trong khi các nghệ sĩ kể trên chọn nhạc bình dân Pháp để soạn lời thì tôi chọn nhạc cổ điển Âu Tây để ca hát. Loại nhạc valse của Johann Strauss tuy là nhạc cổ điển nhưng có bài được phổ biến dưới hình thức ca khúc phổ thông. Ngoài bài valse bất hủ là LE BEAU DANUBE BLEU, Johann Strauss có một bài valse khác cũng được nhiều người biết đến là bài WHEN WE WERE YOUNG. Tôi soạn lời ca tiếng Việt để hát chơi trong đám bạn bè. Ðây cũng là lúc tôi phổ nhạc bài thơ CÔ HÁI MƠ của Nguyễn Bính tại Hưng Yên sau khi thôi học tại Trường Cao Ðẳng Mỹ Thuật Hà Nội…”

“Khúc hát thanh xuân” là những hoài niệm về tuổi thanh xuân, khoảng thời gian tươi đẹp của một đôi uyên ương yêu nhau, thề non hẹn biển với bao câu hát ân tình son sắt, nhưng sau cùng lại vẫn chia xa và cách biệt. Nhưng đó vẫn được xem là những kỷ niệm khó phai, những hồi ức đẹp được lưu giữ mãi trong ký ức của đời người.

“Ngày ấy khi Xuân ra đời
Một trời bình minh có lũ chim vui
Có lứa đôi, yêu nhau rồi
Hẹn rằng còn mãi không nguôi….”

Người ta vẫn nói, mùa xuân là mùa khai hoa, mùa của những sắc màu rực rỡ, mùa của vạn vật khi được khoác lên mình chiếc áo mới, chiếc áo của những chồi non xanh tươi và nồng thắm. Sự luân chuyển của đất trời, sau những âm u và lạnh lẽo của mùa Đông, mùa Xuân lại một lần nữa ra đời, một lần nữa được khai sinh trở lại trong vòng tuần hoàn của thời gian, những cành cây trụi lá bắt đầu xoay chuyển mà thay lớp áo xanh, bình minh lên mang theo những tia nắng nhẹ nhàng và ấm áp kéo theo lũ chim trời rộn rã mà đón mừng một mùa yêu thương. Quả thật, mùa xuân chính là mùa của sự sinh sôi, nảy nở, nó cũng là mùa của trai gái hẹn hò nói lời yêu đương. Mùa xuân là trái tim thêm phần rộn rã, “có lứa đôi, yêu nhau rồi, hẹn rằng còn mãi không nguôi…”.

“….Nhạc lắng hương xuân bồi hồi
Như vì tình ai tiếng hát lên ngôi
Nói với nhau, yêu nhau rồi
Một ngày còn mới tươi môi…..”

Người đời vẫn thường ví von rằng tuổi trẻ của con người chính là mùa xuân, cứ nói đến mùa xuân chính là nói đến quãng đời thanh xuân tươi đẹp. Đây là khoảng thời gian ai cũng muốn được trải qua, được sống với đam mê, được hòa mình cũng những điều nhỏ nhặt nhưng đủ làm thỏa mãn bản thân. Là khoảng đời mà ta được sống và cháy hết mình, cống hiến từng giây từng phút, tận dụng từng chút để nói lên những câu nói yêu thương ngọt ngào.

“Nhạc lắng hương xuân bồi hồi”, mùa xuân đến mang theo nhiều xúc cảm và những rung động khó nói thành lời, nhưng ta biết bản thân cần gì và muốn gì. Mặc dù âm nhạc có lắng đọng, hương xuân có nhạt nhưng đâu đó vẫn còn những âm thanh và những tiếng vang du dương hoài không dứt. Để “nói với nhau, yêu thương rồi”, để tận hưởng trọn vẹn quãng đời thành xuân tươi mới như dư vị còn lại trên đôi môi mọng ngày xuân.

“….Rồi nắm tay cùng nói vui
Những câu êm êm không rời vai.
Rồi lả lơi, hình dáng ai
Khuất xa biến vào nẻo khơi…”

Trên muôn nẻo đường xuân, luôn xuất hiện những bóng dáng của những đôi tân hôn đang vào mùa cưới, người cô đơn sẽ được nàng xuân sẽ duyên lành đem đến người người những niềm hạnh phúc nồng nàn. Người người sẽ “nắm tay cùng nói vui những câu êm êm không rời vai”, sẽ dìu dắt nhau đi hết đoạn thanh xuân không dài nhưng cũng chẳng ngắn, sẽ giữ cho nhau những hồi ức và kỷ niệm khó phai. Dù biết đến sau cùng cũng “rồi lả lơi, hình dáng ai, khuất xa biến vào nẻo khơi” nhưng vẫn không nhịn được mà nói nên lời yêu đương mãnh liệt, không cưỡng lại được mà yêu thương một cách nhiệt huyết. Biết là tình yêu tuổi trẻ ngắn ngủi và không bền, nhưng nó lại là thứ gia vị không thể thiếu, chẳng có bất kỳ ai mà không muốn được một lần nếm trải.

“…..Từ đó khi xuân tái hồi
Cho bùi ngùi thương nhớ tới xa xôi.
Nhớ tới câu thương yêu người
Một ngày tuổi mới đôi mươi.”

Vũ trụ tuần hoàn, mùa xuân đến rồi đi hay “tái hồi” như Phạm Duy đã dùng, nhưng xuân của đời người thì làm gì có chuyện “lần nữa quay trở lại”. Chỉ biết “bùi ngùi thương nhớ tới xa xôi”, chỉ biết lục tìm lại trong trí nhớ những hồi ức tươi đẹp của ngày xưa để “nhớ tới câu thương yêu người”, để biết lúc đó mình vẫn còn bồng bột của tuổi trẻ nhưng lại không hối hận vẫn đã sống hết mình của tuổi thanh xuân. Thế nên mới nói – Vũ trụ rộng vô cùng chỉ có đời người là hữu hạn, nên học cách trân trọng và yêu quý nó, đừng để thành xuân của chúng ta trôi qua một cách vô nghĩa.

“Khúc hát thanh xuân” có lẽ đúng như cái tên của nó, là một nhạc khúc hát cho thanh xuân được lưu giữ mãi trong lòng của những người con thế hệ. Dù trước hay là sau năm 1975, “Khúc hát thanh xuân” do nhạc sĩ Phạm Duy phổ lời Việt cũng được rất nhiều ca sĩ yêu thích và lựa chọn trình bày, có thể kể đến Thái Thanh, Quỳnh Giao, Hương Lan, Hồng Nhung, Thu Phương,….

Ngày ấy khi Xuân ra đời

Một trời bình minh có lũ chim vui
Có lứa đôi, yêu nhau rồi
Hẹn rằng còn mãi không nguôi

Nhạc lắng hương xuân bồi hồi
Như vì tình ai tiếng hát lên ngôi
Nói với nhau, yêu nhau rồi
Một ngày còn mới tươi môi.

Rồi nắm tay cùng nói vui
Những câu êm êm không rời vai.
Rồi lả lơi, hình dáng ai
Khuất xa biến vào nẻo khơi.

Từ đó khi xuân tái hồi
Cho bùi ngùi thương nhớ tới xa xôi.
Nhớ tới câu thương yêu người
Một ngày tuổi mới đôi mươi