Bắt đầu từ những ngày đầu tháng 11, các ca khúc mang màu sắc Giáng sinh đã vang khắp nẻo đường, từ vui tươi đến trầm buồn, từ sôi động tới nhẹ nhàng tình cảm. Đâu đâu cũng nghe thấy không khí của một mùa Giáng sinh đang về. Với nhiều người yêu thích dòng nhạc xưa, thì bài hát “GIÁO ĐƯỜNG IM BÓNG” của nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ cũng được xếp chung với những nhạc phẩm nổi tiếng hát về Giáng sinh của nền tân nhạc Việt Nam. Những giai điệu lời hát du dương và bay bổng vẫn được truyền đời từ thế hệ này qua thế hệ khác, như tâm sự của đôi nhân tình, vẫn ấm áp trong cái lạnh giá của mùa đông.
Xuất thân trong một gia đình công nhân tại căn nhà nhỏ ở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, Nguyễn Thiện Tơ đã có tình yêu với âm nhạc ngay từ khi lên 10. Năm 12 tuổi, ông được theo học Hạ Uy cầm cùng với thầy giáo Trần Đình Khuê, do có năng khiếu với âm nhạc nên chỉ trong ba tháng ông đã được cho biểu diễn trên đài phát thanh của Pháp cùng thầy của mình. Năm 17 tuổi, nhạc sĩ đã cho ra đời tác phẩm đầu tiên mang tên “GIÁO ĐƯỜNG IM BÓNG”, dù là tác phẩm đầu tay nhưng lại nhận được vô vàn lời khen từ khán giả và được người nghe yêu thích từ lần phát hành đầu tiên. Ông có một câu chuyện tình yêu như mơ cùng cô nàng Thiên Chúa giáo, trải qua bao nhiêu trắc trở cùng sự cấm đoán của gia đình nhà gái, cuối cùng mối tình ấy cũng đi đến hồi kết viên mãn. Và bài hát này chính là sự khởi đầu gian truân của câu chuyện nên thơ ấy.
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Giáo Đường Im Bóng qua phần thể hiện của ca sĩ Tuấn Vũ
“GIÁO ĐƯỜNG IM BÓNG” chính là ca khúc viết về mối tình đầu tiên và cuối cùng của nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ, cùng với người vợ kết tóc se duyên cùng ông – Mỹ nhân Hà Tiên. Ca khúc được viết vào năm 1938, lần đầu tiên chàng nhạc sĩ rung động với một cô gái xinh đẹp trong buổi biểu diễn ghita ở Nam Định. Lần đầu tiên trong đời biết rung động, nhưng lại bị cắt quãng giữa chừng khi biết tin nàng là người theo đạo. Phải làm sao để vẽ tiếp câu chuyện tình của cô nàng Thiên Chúa giáo cùng anh chàng ngoại đạo? Phải làm sao để lấy được sự chấp thuận của gia đình nhà nàng? Một bài toán khó đã mở ra trong con đường tình duyên của tác giả. Nguyễn Thiện Tơ đã hoàn thành phần nhạc trước tiên, còn phần lời bài hát được hoàn thiện bởi thi sĩ Phi Tâm Yến – người bạn thân thiết của ông. Sự đồng điệu của hai người tri kỷ đã mang đến cho người nghe một tình khúc Giáng sinh vô cùng nổi bật và gây thương nhớ cho hàng triệu con tim của khán giả.
“Nhớ tới đêm đầy ánh sáng
Hương trong gió tràn mênh mang
Giây phút như ngừng thôi rơi
Tiếng kinh muôn lời
Dáng xinh xinh bao tiên kiều
quỳ ngân Thánh kinh ban chiều
Trong giáo đường đêm Noel ấy
ngàn đời tôi mến yêu…..”
Chỉ một ánh mắt cơn say theo cả đời – Chính là nói về tình cảnh của nhạc sĩ bây giờ. Thời điểm nơi giáo đường chiều hôm ấy, hình bóng nàng quỳ bên hang đá ngân vang Thánh kinh, từng hồi âm thanh vang, từng hương thơm thoang thoảng theo làn gió. Ông đã ước rằng phải chi lúc đó thời gian ngừng trôi để ông giữ mãi trong mình hình ảnh tuyệt đẹp ấy, tim như ngừng đập tạm thời bởi khoảnh khắc rung động. Trong giáo đường của mùa Noel năm ấy, ông đã đánh mất hồn mình vào người con gái tên Hà Tiên, đời này chẳng thể nào buông xuống được – “Trong giáo đường đêm Noel ấy, ngàn đời tôi mến yêu…”.
Bấm vào hình để nghe ca khúc do Ngọc Anh trình bày.
Đêm ấy, với Nguyễn Thiện Tơ là một đêm vô cùng sáng, không chỉ vì ánh sáng sao trời mà còn vì nàng – ánh sáng của cuộc đời ông. Nàng đã mở ra cho cuộc sống này một cánh cửa rộng, tô thêm bức tranh ấy nhiều màu sắc tươi sáng hơn.
“…..Tiếng A men đều âm u
Hòa theo gió vàng đêm thu
làm xao xuyến tâm hồn quá
Thời khắc mơ
Thánh giá xa vời lắm với chuông chiều ngân
Hồn thánh thót mưa dầm buồn tới âm thầm
Nơi giáo đường im bóng tôi thầm mong ngóng
Đắm đuối trên làn sóng mắt nàng huyền mơ…..”
Làm thế nào đây khi nhận được tin nàng là người theo đạo, sao chấp nhận được một người ngoại đạo như chàng? Tiếng a men cùng với từng hồi chuông nhà thơ như đánh nát trái tim chàng, cứ vang vọng trong tâm trí, như giông bão thổi mạnh vào đêm thu.
Những giọt mưa thu kéo đến như khóc thương cho tình cảm của chàng, tình cảm còn chưa được nở rộ thì đã bị cắt đứt khỏi cành. Ngồi im lặng nơi giáo đường không còn bóng người, chàng chỉ biết mong ngóng nàng quay lại để được một lần nữa nhìn thấy ánh mắt mơ huyền, được đắm chìm vào đôi mắt ấy thêm một lần nữa. Dù có đau thương, dù có không thu được kết quả người người hài lòng, chàng vẫn chấp nhận.
“….Tới chốn xưa nàng vắng bóng,
Tôi mơ mắt huyền nhung trông.
Bao phút vui thần tiên qua,
Thấy đâu bây giờ.
Lá êm rơi trên gương hồ,
Hình như mối duyên xa mờ.
Nay đến làm tôi xao xuyến,
Hồi đời tươi sáng êm…..”
Hoài niệm về hình ảnh đã từng của nàng nơi sân khấu xưa đôi ta cùng biểu diễn, những ánh mắt, những nụ cười vẫn cứ quẩn quanh trong tâm trí chàng nhạc sĩ trẻ. Bao vui tươi lúc ấy, tưởng chừng như hạnh phúc đang hé môi cười, tưởng bản thân lạc vào chốn tiên cảnh cùng nàng tiên nữ xinh đẹp, nhưng giờ đã tan biến rồi còn đâu.
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do danh ca Thái Thanh trình bày.
Từng chiếc lá rơi trên mặt hồ, tác giả cảm tưởng rằng tình mình cũng như thế, dần dần chìm dưới tận đáy của hồ sâu. Có gì thê thảm bằng việc tưởng mình đang ở thiên đàng tươi sáng nơi tình yêu chớm nở, lòng cho thôi xao xuyến thì đã bị đẩy xuống tận cùng của vực thẳm sâu không thấy đáy. Nghe tới đây mà lòng có chút đau nhói, phải chăng bản thân đang đồng cảm cùng tác giả…..
“…..Sóng rung rinh hồ xưa đây,
Hồn tôi nhớ nàng mê say.
Ngày xa ấy u trầm quá,
Và chóng qua.
Biết đến đâu tìm kiếm,
Nối dây tình duyên,
Và sóng mắt mơ huyền còn biết đâu tìm.
Tôi tiếc thời tươi sáng trôi cùng năm tháng.
Trí óc âm thầm nhớ mắt nàng huyền mơ.”
Sóng hồ rung rinh từng đợt, lòng chàng cũng nhớ nàng da diết, đó là sự say mê không còn lối thoát dù đôi lứa chỉ tình cờ gặp gỡ, rồi tình cờ quen biết nhau. Sau ngày chia tay nơi giáo đường, chàng chẳng biết đi đâu tìm lại mối tình đầu khó phai này. Chỉ mong được nối lại sợi dây tơ hồng, tìm lại cảm xúc khi xưa chỉ nàng mới mang lại được. Nhưng giờ chỉ còn là ký ức, tác giả đang tiếc thay cho thanh xuân của mình khi không gặp lại nàng tiên trong lòng. Chỉ biết ôm hoài hình bóng ấy mà bước tiếp trên cuộc đời đơn côi.
Ca khúc không chỉ mở đường cho câu chuyện tình yêu đầy lãng mạn của nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ cùng người đẹp Hà Tiên, mà nó còn gieo vào lòng người một niềm tin mãnh liệt vào tình yêu. Nhạc sĩ cùng vợ đã ngầm khẳng định với mọi người rằng tình yêu là không khoảng cách, khi hai trái tim có cùng một nhịp đập thì sự ngăn cách về tôn giáo, hay sự sang hèn giàu nghèo chỉ là thử thách để đôi lứa càng trân trọng nhau hơn mà thôi.
Ca khúc “GIÁO ĐƯỜNG IM BÓNG” không chỉ là nhạc phẩm gắn kết hai trái tim thầm cảm mến nhau mà còn vang danh tên tuổi của Nguyễn Thiện Tơ trong nền âm nhạc Việt Nam. Bài hát được vang lên vào mỗi mùa Giáng sinh, từng giai điệu da diết nhưng cũng không kém phần rộn ràng. Đã rất nhiều ca sĩ cất tiếng hát hòa mình theo từng ca từ của ca khúc này, nhưng theo Nguyễn Thiện Tơ suy xét thì ca sĩ Khánh Ly và Nga My đã trình diễn thành công nhất. Nếu Khánh Ly mang đến cho người nghe một bài thánh ca có chút đượm buồn của nhạc trữ tình thì Nga My lại mang người nghe chìm vào không gian sâu lắng của thánh đường bằng bài thánh ca đậm chất trữ tình. Mỗi người mỗi vẻ nhưng đều để lại trong lòng người nghe những dấu ấn đẹp từ câu chuyện tình cổ tích của tác giả.
Trích lời bài hát Giáo Đường Im Bóng của nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ
Lời 1:
Nhớ tới đêm đầy ánh sáng
Hương trong gió tràn mênh mang
Giây phút như ngừng thôi rơi
Tiếng kinh muôn lời
Dáng xinh xinh bao tiên kiều
quỳ ngân Thánh kinh ban chiều
Trong giáo đường đêm Noel ấy
ngàn đời tôi mến yêu
Tiếng A men đều âm u
Hòa theo gió vàng đêm thu
làm xao xuyến tâm hồn quá
Thời khắc mơ
Thánh giá xa vời lắm với chuông chiều ngân
Hồn thánh thót mưa dầm buồn tới âm thầm
Nơi giáo đường im bóng tôi thầm mong ngóng
Đắm đuối trên làn sóng mắt nàng huyền mơ
Lời 2:
Tới chốn xưa nàng vắng bóng,
Tôi mơ mắt huyền nhung trông.
Bao phút vui thần tiên qua,
Thấy đâu bây giờ.
Lá êm rơi trên gương hồ,
Hình như mối duyên xa mờ.
Nay đến làm tôi xao xuyến,
Hồi đời tươi sáng êm.
Sóng rung rinh hồ xưa đây,
Hồn tôi nhớ nàng mê say.
Ngày xa ấy u trầm quá,
Và chóng qua.
Biết đến đâu tìm kiếm,
Nối dây tình duyên,
Và sóng mắt mơ huyền còn biết đâu tìm.
Tôi tiếc thời tươi sáng trôi cùng năm tháng.
Trí óc âm thầm nhớ mắt nàng huyền mơ.