Tuổi xế chiều của NSƯT Diệu Hiền giờ đây là những tháng ngày chiến đấu với bệnh tật, thậm chí còn không có đủ tiền mua thuốc điều trị dù bà từng là cô đào nổi tiếng một thời của làng cải lương Việt Nam.
Sinh ra trong một gia đình nghèo và đông con tại Bạc Liêu, từ nhỏ NSƯT Diệu Hiền đã theo mẹ lên Sài Gòn sinh sống. Tại đây, Diệu Hiền tìm mọi cách tầm sư học đạo vì đam mê cải lương và danh ca lẫy lừng Út Trà Ôn là một trong những người thầy của bà.
Duyên nghề đưa đẩy Diệu Hiền nổi danh với những vai đào võ dù khởi đầu bà đóng đào thương rất thành công. Bà ghi dấu ấn trong các vai nữ tướng như vai Nhuỵ Kiều vở “Nhuỵ kiều tướng quân” hay vai Bùi Thị Xuân vở “Nữ tướng cờ đào”.
Với lối ca diễn làm toát lên khí chất người nữ anh hùng bằng những điệu bộ và thần thái oai dũng, các thế võ dứt khoát, đẹp mắt cùng giọng ca lạ lẫm, bà thuyết phục khán giả qua vai đào võ như thế. Đồng nghiệp và khán giả còn phong tặng bà là Đệ nhất đào võ của cải lương Việt Nam bởi những thành công đã đạt được.
Suýt chết cháy và ý định bỏ nghề
Có một thời gian NSƯT Diệu Hiền về đầu quân cho đoàn cải lương Hương Tràm sau năm 1975, chủ yếu diễn phục vụ bà con vùng sâu vùng xa khu vực Cà Mau, Bạc Liêu. Các đoàn thời điểm ấy thường di chuyển chủ yếu bằng ghe và tàu do kinh tế còn thiếu thốn, đường bộ chưa được xây dựng nhiều mà địa hình miền Tây lại nhiều kênh rạch. Đoàn Hương Tràm của Diệu Hiền có lần nhận lời diễn tại Cái Nước.
Vì sợ đom đóm hay xuất hiện trên bờ vào ban đêm nên bà quyết định ngủ dưới tàu dù theo lẽ, là nghệ sĩ sẽ được lên bờ ở nhà dân hoặc trụ sở nhà nước. Trong khi người lái tàu ngủ sau lái thì bà ngủ trong khoang chính. Trong lúc Diệu Hiền đang ngủ thì bà nằm mơ thấy ông bụt hiện ra nói: “Con hãy thức dậy, coi chừng chết chìm”. Lúc đó trời rất tối, bà choàng tỉnh thì thấy nước đã tràn vào ghe từ bao giờ.
Vài ba nghệ sĩ ngủ nhà dân gần đó ngay lập tức tiếp ứng sau khi nghe thấy bà kêu cứu. Để bơm nước ra khỏi tàu, người lái tàu và anh em nghệ sĩ liền đổ dầu vào máy. Thế nhưng họ không biết mình đã để dầu chảy tràn ra ngoài vì quá cấp bách và hồi hộp.
Và rồi chuyện gì phải đến cũng đến, lái tàu vô tình chụp cây đèn dầu trong lúc mọi người loay hoay hút nước. Bất ngờ ông quăng cây đèn gần ngay vị trí Diệu Hiền đang đứng vì quá nóng. Sau đó lửa bỗng bùng lên dữ dội bởi dầu đã tràn dưới sàn.
Quá hốt hoảng, mọi người phóng xuống sông bơi vào bờ. Trong đám cháy, NSƯT Diệu Hiền vẫn còn kẹt cứng đầy xót xa. Sợ đám cháy bắt lên nhà, người dân trên bờ không biết còn người trong tàu nên chặt dây đẩy tàu ra ngoài sông mang theo NSƯT Diệu Hiền.
Phải đến một lúc sau, các nghệ sĩ trên bờ sực nhớ trong tàu còn NSƯT Diệu Hiền. Bên trong tàu, bà ra sức thoát ra rồi bơi vào bờ. Vì kiệt sức, bà liền ngã quỵ khi tới nơi và được nam diễn viên chuyên đóng kép độc chạy tới bồng trên tay đi cấp cứu.
Được đưa vào bệnh viện huyện cấp cứu, vì bỏng da nặng nên bà phải chịu cảnh không mặc quần áo. Đó là thời kỳ y tế Việt Nam còn thiếu thốn mọi bề, thiết bị y tế không đủ nên bà phải nằm trên lá chuối non để da được mát. Do cánh tay trái bị cháy nặng nên thành tật, rồi dần dần sức khỏe của bà cũng hồi phục.
Bà từng suy nghĩ rất nhiều về việc bỏ nghề sau tai nạn đó. Nhưng nhờ sự động viên của người thân và tình yêu nghệ thuật cháy bỏng đã tạo động lực cho bà tiếp tục. Cho đến khi tuổi già sức yếu thì bà vẫn muốn luyện tập chăm chỉ để cánh tay hồi phục và tiếp tục tỏa sáng trên sân khấu.
Từng bị con gọi là… chị!
Chia tay chồng vốn là kép hát danh tiếng Út Hậu, nghệ sĩ Diệu Hiền một mình nuôi đến 5 con mà không một lời than vãn. “Trên thực tế, tôi không có đơn độc vì còn có mẹ hỗ trợ. Bà thay tôi chăm sóc, giúp các cháu học hành như một người mẹ của chúng, trong lúc tôi bôn ba đi hát nhiều ngày. Tôi mang ơn mẹ mình nhiều lắm! Hiện các con tôi ổn, con gái Diệu Thanh sau này cũng đi hát, con trai học đàn, trở thành nhạc công. Một đứa con gái khác đi tu từ bé, ăn chay trường…!” – NSƯT Diệu Hiền kể.
Các con chỉ thân với bà ngoại, xem như mẹ còn mẹ ruột là nghệ sĩ Diệu Hiền thì lại được gọi… “chị Hiền” do bà thường xuyên đi lưu diễn xa nhà nhiều ngày. Không thể ép các con gọi khác đi được khi chúng quen như thế, bà đành giấu nỗi buồn trong lòng. Để các con xưng hô cho đúng, nữ nghệ sĩ này đợi đến khi chúng lớn đã tìm cách “chấn chỉnh” lại.
“Tết năm đó, tôi buộc 5 con xếp hàng chúc Tết, không cho gọi “chị Hiền” mà bắt gọi bằng mẹ. Vài đứa mắc cỡ khi kêu mẹ, có đứa khóc và nói mong Tết nào cũng được mẹ lì xì, vì mẹ cứ đi biền biệt, rất khó gặp mặt. Tôi nghe con nói cũng bật khóc!” – Nghệ sĩ Diệu Hiền kể. Tuy nhiên không thể phủ nhận, quá trình “vừa làm cha, vừa làm mẹ” của bà đỡ vất vả hơn nhiều nhờ có mẹ.
Dù ly dị nhưng nghệ sĩ Diệu Hiền và Út Hậu vẫn còn tình đồng nghiệp thân thiết. Khi hay tin ông bệnh nặng từ Khánh Hòa chuyển vào TP HCM, bà cũng ghé thăm. Từ lúc đó cho đến khi ông trút hơi thở cuối cùng, các con bà đều vào bệnh viện chăm sóc.
“Số tôi lận đận, tình duyên không suôn sẻ. Tôi sống vì con, đó là “phao” lớn nhất, động lực để tôi chống lại bất kỳ cơn sóng nào. Thường làm nghệ sĩ cái tôi lớn lắm, khi giận đùng đùng, ai can ngăn cũng không nghe, đó là lý do mái ấm gia đình tôi cứ nổi bão rồi tan vỡ” – Diệu Hiền tâm sự.
Tuổi xế chiều bệnh tật, nghèo khó
Giờ đây, tuổi xế chiều của NSƯT Diệu Hiền là những tháng ngày chiến đấu với bệnh tật, thậm chí còn không có đủ tiền mua thuốc điều trị, khác hẳn dáng vẻ của cô đào nổi tiếng một thời trong làng cải lương Việt Nam. Do hệ lụy của vụ hỏa hoạn vào năm 34 tuổi khiến tay trái của bà bị bỏng nặng, sức khỏe từ đó giảm sút trầm trọng.
Đến nay, khi đã 70 tuổi, Diệu Hiền đang mang trong mình nhiều căn bệnh nguy hiểm như bệnh tim, thoát vị đĩa đệm, cao huyết áp, cường giáp, thấp khớp… nhưng lại không đủ tiền thuốc thang, chạy chữa. Bà đi rất chậm, nói cũng chậm ảnh hưởng bởi bệnh tình hiện tại. Ngoài ra, tình trạng này kéo dài còn gây thiếu máu dẫn đến bà bị đau đầu, giảm trí nhớ, giảm cả thị lực…
Hoàn cảnh sống của nghệ sĩ Diệu Hiền cũng khiến nhiều người xót xa. Trước kia nơi ở của bà có 10 nhân khẩu bao gồm bà và em gái, con trai, con gái, con dâu và cháu nội lại là căn hộ nhỏ và cũ kỹ được mua từ hơn 20 năm trước có diện tích chưa đầy 60m2. Chọn cho mình một chỗ để nghỉ ngơi trên khoảng trống nhỏ hẹp phía ngoài ban công để nhường phòng ngủ cho các con, bà lấy những tấm ván ép dựng lên thành căn phòng chừng 10m2 đủ để trú nắng trú mưa. Ngoài những kỷ niệm về một thời đi hát được bà đánh thức bằng những bức ảnh cũ kỹ treo dán khắp tường, chiếc cassette nhỏ và một số vật dụng cá nhân, căn phòng nhỏ xập xệ không có bất kỳ tài sản nào quý giá.
Sau đó, ở tuổi ngoài 70, bà xin được “ra riêng”, không sống cùng con cháu. Mái ấm thứ hai mà bà dọn đến là Viện Dưỡng lão nghệ sĩ. Có 5 người con đều bận rộn mưu sinh nhưng không cam lòng rời xa mẹ đã ra sức ngăn cản ý định “ra riêng” của bà.
Dư luận cũng có thể nói ra nói vào có tới 5 người con mà lại đưa mẹ già vào viện dưỡng lão. Nhưng bà cương quyết: “Chị Hiền biết các con hiếu thảo và thương chị Hiền nhưng chị Hiền đã quyết, các con cũng không cản được. Đó là điều chị Hiền thực lòng mong muốn, các con thuận ý cho chị Hiền vui” – vẫn bằng cách xưng hô với các con là “chị Hiền” thân thương như thế.