Ngọc Lan đến với âm nhạc tình cờ. Năm 1980, cô cùng gia đình di cư sang Nam California. Những ngày đầu ở đây, Ngọc Lan từng đi bán hamburger để kiếm tiền đi học thì một cô bạn Việt gợi ý cô đi hát ở quán café.
Đó là khởi đầu mà Ngọc Lan gọi là “sự tình cờ này nối tiếp sự tình cờ khác”, từ các chủ quán café không ngại trả 35USD cho 3 ngày diễn, đến lời mời của nhạc sĩ Trần Ngọc Sơn (con trai út nhạc sĩ Anh Bằng), nhạc sĩ Ngọc Chánh rồi rất nhiều ông bầu hải ngoại.
Vốn nhút nhát, Ngọc Lan không bon chen, càng không tranh giành bất cứ thứ gì cho mình. Khi được nhiều lời mời, cô còn chần chừ mãi vì không biết làm sao.
Nhạc sĩ Từ Công Phụng từng quả quyết: “Tôi cam đoan trong vòng 5 năm nữa, giọng hát này sẽ nổi tiếng như cồn” khi Ngọc Lan chỉ mới hát nghiệp dư. Sự thật, chưa đến 5 năm, giọng hát Ngọc Lan đã vang danh khắp hải ngoại. Như thể, cô có sứ mệnh mang tiếng hát đến mọi người.
Ngọc Lan khắt khe với nghề hơn bất cứ ai. Các đồng nghiệp kể, nhiều ekip “sợ” Ngọc Lan vì thu thanh quá khó tính. Danh ca thu rất cẩn thận nhưng nếu nghe lại không ưng ý, cô thẳng tay vứt bỏ hoặc chỉ dùng vài giây. Song nhờ thế, hai cuốn DVD đầu tiên không ai chê được điểm gì. Với cung cách làm việc khó tính như vậy, cô vẫn ghi tên mình vào kỷ lục ca sĩ được mời thu nhất nhiều nhất lịch sử với gần 800 bài.
Ngọc Lan xuất hiện vào thời kỳ đầu tân nhạc, đi tiên phong làm MV. Khác với những danh ca cùng thời, Ngọc Lan trông “Tây” nhất. Hình ảnh danh ca hiện là cô gái tân thời, sành điệu với tóc xoăn, đẹp đài các và ăn mặc thời thượng. Cô chuyên hát nhạc Anh-Mỹ, nhạc Pháp với lối hát mới, hiện đại; không luyến láy, phát âm nhả chữ khác hẳn với lối hát truyền thống.Ngọc Lan cũng đem lối hát ấy ứng dụng vào nhạc trữ tình, tiền chiến, tạo nên sức hút riêng.
Sau nhiều thập kỷ, tiếng hát của Ngọc Lan vẫn bí ẩn như ngày đầu, vẫn thôi thúc người nghe tìm lời đáp cho câu hỏi vì sao cô hát lôi cuốn như thế.
Rõ ràng, Ngọc Lan hát không cầu kỳ. Giọng nữ cao trữ tình sáng mảnh, lối hát bạch thanh, phẩm chất điệu đà giàu tính nữ… tất cả đều có ở ca sĩ khác, không riêng gì Ngọc Lan.
Song nếu đi sâu hơn, sẽ thấy Ngọc Lan hát nhẹ nhàng, tự nhiên nhất, không phô trương, hát thầm thì như ru, như nói. Hơn cả những kỹ thuật hát, là tiếng hát của tâm hồn. Càng tự nhiên, tiếng hát Ngọc Lan càng tiệm cận sự tinh tế.
Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh nhận định: “Ngọc Lan đã tạo ra một trường phái mang tên Ngọc Lan” – trường phái của những bóng hồng hát tình ca có tính điệu rất “phụ nữ”. Mà sau này, cách hát điệu của Ngọc Lan thấp thoáng trong Như Quỳnh, Lâm Thúy Vân, Y Phụng, Minh Tuyết…
Vì sao Ngọc Lan thành danh rực rỡ và tạo ra trường phái riêng chỉ trong vỏn vẹn hơn 20 năm, có một câu chuyện được khán giả nhắc nhớ. Trong một chương trình ghi hình, sau khi hát xong, MC đã hỏi cắc cớ Ngọc Lan rằng cô sẽ làm gì nếu người yêu cấm cô đi hát? Danh ca nêu nhiều giải pháp như nài nỉ, khóc lóc… thì MC vẫn tiếp tục hỏi dồn. Thế là Ngọc Lan quả quyết rằng: “Nếu đã làm hết mọi thứ mà người yêu vẫn cấm, có lẽ Ngọc Lan sẽ chết”. Câu trả lời chân thành mà kiên quyết khiến vị MC và khán giả đều khâm phục.
Giai nhân buồn
Ngọc Lan tính cách sao thì âm nhạc vậy. Từ tấm bé, Ngọc Lan đã phảng phất nét buồn, như cô từng tâm sự bị mẹ gọi là “mặt như đưa đám”.
Ngọc Lan hát nhạc buồn không cần gò giọng, nhíu mày hay dùng đến cơ mặt thì bài hát đã phảng phất nỗi buồn. Cô hát nhạc club rộn ràng hoặc giai điệu tươi sáng thì vẫn man mác buồn.
Đi cùng với vẻ đượm buồn đó là tính cách nhút nhát, cả tin, sống khiêm cung và dễ rung động. “Trời sinh ra trái tim thường thật nhiều xúc động, nhất là trái tim của người nghệ sĩ. Một chút buồn cũng khiến mình buồn, một thoáng vui cũng làm người ta hạnh phúc. Tôi có thể rất vui khi đọc một truyện hay, cũng có thể rơi nước mắt khi xem một cuốn phim. Hoặc tôi đang thấy hạnh phúc vì mua được đôi hoa tai ưng ý”, Ngọc Lan tự bạch.
Sinh thời, Ngọc Lan được đồng nghiệp đặc biệt yêu quý mà theo MC Kỳ Duyên, danh ca cứ đi đến đâu là mọi người đều muốn yêu thương và bao bọc cô.
“Dù chị Lan đi đâu, không chỉ tôi mà tất cả anh chị em nghệ sĩ đều phải xúm vào lo cho chị ấy. Trong một chuyến bay lúc chị Lan vừa trình diễn xong rất thành công trước hàng ngàn khán giả ái mộ, hai chị em cùng ngồi hàng ghế đầu rất sang trọng nhưng suốt chuyến bay chị ấy chỉ khóc sướt mướt thôi. Chị khóc nhiều đến nỗi có ông tiếp viên phải lấy khăn y tế đưa cho chị ấy và nói: “Một người phụ nữ đẹp như cô không nên khóc nhiều như thế”, MC bồi hồi nhớ lại.
Trong cuốn băng cũ, khi được hỏi về một hình mẫu đàn ông yêu thích ở Việt Nam, Ngọc Lan nói cô thích nhất nhân vật Dũng trong tác phẩm “Đoạn tuyệt” của nhà văn Nhất Linh vì đây là “một người đàn ông sống có mục đích, lý tưởng cao cả, ngoài tình yêu còn có một tình yêu bao la dành cho quê hương”. Những chia sẻ của Ngọc Lan luôn “khác người” như vậy.
Đóa ngọc lan bạc mệnh
Giàu tình cảm nhưng Ngọc Lan từng trải qua mối tình đầu đẫm nước mắt. Năm 1993, Ngọc Lan kết hôn với nhạc sĩ Kevin Khoa.
Những năm đó, sức khỏe Ngọc Lan cứ yếu dần mà mãi đến sau này, cô mới biết mình bị bệnh đa thần kinh hóa sợi từ triệu chứng suy giảm thị lực. “Một buổi sáng thức dậy, tôi không còn nhìn thấy gì nữa”, cô kể. Năm 1996, khi ghi hình ở Canada, Ngọc Lan phải có người dìu. Cô gầy đi trông thấy vì ăn rất ít.
Năm 1998, Ngọc Lan xuất hiện với vẻ mệt mỏi, đượm buồn. Cô mặc chiếc áo dài đen bình dị, không mang một món trang sức nào, giọng hát vẫn nhẹ như tiếng tơ mà khiến cả khán phòng nín thở lắng nghe, xúc động. Đó hình ảnh cuối cùng của Ngọc Lan trên sân khấu ca nhạc.
Sau một thời gian dài bị căn bệnh hành hạ, ở tuổi 45, Ngọc Lan trút hơi thở cuối cùng vào ngày 6/3/2001. Nhiều người tiếc thương cô – danh ca tài sắc, bạc mệnh nhưng tiếng hát vẫn còn in dấu ấn trong tâm trí họ.