“Tấm ảnh không hồn” – Một sáng tác nổi tiếng của nhạc sĩ Hoài An

“Tấm ảnh không hồn” là một sáng tác nổi tiếng của nhạc sĩ Hoài An. Có thể nói đây là một ca khúc thành công nhất trong nghệ thuật kết hợp giữa nhạc và thơ. Trước năm 1975, trong một bản thâu thanh của ca sĩ Hương Lan, trước khi bắt đầu bài hát, Hương Lan đã ngâm 4 câu thơ trên bản nhạc gốc của nhạc phẩm “Tấm Ảnh Không Hồn” (phát hành 1972) của thi sĩ Văn Nhân:

Tôi quyết mang theo suốt cuộc đời

Cho dù còn gọi cố nhân thôi

Tình theo ai đó vào sương khói

Bỏ lại sau lưng bóng một người

Dù chưa vào bài hát nhưng chính bốn câu thơ dâng trào cảm xúc ấy đã mang lại thành công cho ca sĩ Hương Lan và đưa nhạc khúc “Tấm ảnh không hồn” trở thành một áng ca bất hủ trong lòng người nghe nhạc.

Ngay từ bốn câu thơ được ngâm để mở đầu bài hát, ta như cảm nhận được nỗi đau của một chuyện tình dang dở, người ra đi bỏ lại tất cả, kẻ ở lại ôm nỗi nhớ “cố nhân” đến muôn đời. Nhạc khúc “Tấm ảnh không hồn” chính là một câu kể minh chứng cho nỗi đau ấy, người ra đi vứt nghĩa câu thề, quên hết mọi lời hứa hẹn, chỉ còn lại hình bóng cô gái ấy ôm tấm ảnh ngày nào mà tiếc thương cho cuộc tình dang dở, mà nghe lòng quặt cơn đau vì những lời người trót lưỡi đầu môi.

Tôi ngó về cuối trời,

tay ôm kỷ vật tình yêu giữa tôi với người.

Chỉ còn xót lại tấm hình gìn giữ được thôi.

Hình hài này giết lần tôi

cũng bởi lời thề non hẹn suối.

“Tôi ngó về cuối trời” nơi như hiện lại những hình ảnh ngày ta còn bên nhau, để giờ đây giữa hiện tại buốt đau chỉ còn mình cô “tay ôm kỷ vật tình yêu”. Cuộc tình ngày nào đẹp tựa chuyện thần tiên nay cũng hóa thành ký ức đau thương khi người bội bạc. Cuộc tình vỡ tan, người quay gót ra đi “chỉ còn xót lại tấm hình gìn giữ được thôi”. Nhưng càng ngắm nhìn tấm ảnh ngày nào người trao để làm vật kỷ niệm thì “hình hài này giết lần tôi/ cũng bởi lời thề non hẹn suối”. Người ta nói, kỷ vật là con dao cứa nát những trái tim, khi nhìn tấm ảnh ngày nào từng là vật để nhớ người ta thương yêu, nhưng nay nhìn vật kỷ niệm xưa chỉ như nhắc nhở rằng người đã phụ bạc ra sao, những lời thề non hẹn suối nay trở thành lời nói gió bay, chót lưỡi đầu môi.

Trông nét mặt nhớ người.

Hôm đi còn gặp nỉ nôi suốt đêm những lời:

Nào là nói tặng tấm hình để bớt lẻ loi

và còn thề thốt đầu môi:

Yêu chỉ có mình tôi suốt đời.

Nya cần tấm ảnh là kỷ vật của tình yêu ngày nào, để rồi cô gái ấy lại càng đau lòng nhwos về khi xưa “hôm đi còn gặp nỉ nôi suối đêm những lời/ Nào là nói tặng tấm hình để bớt lẻ loi”. Vfa rồi ngày ấy khi đi người hẹn thề bao câu thốt đầu môi “yêu chỉ có mình tôi suốt đời”. Tấm ảnh ngày nào còn đây, vẫn vẹn nguyên nét mặt người, chỉ là nay nhìn vào tấm ảnh ấy, nhớ lại những lời ái ân xưa, lòng càng thêm đau. “Tấm ảnh không hồn” có lẽ là vì tấm ảnh xưa nay đã trở thành vật vô tri, hình dáng người còn lưu lại trên ảnh nhưng lòng người thì đã không còn tôi. Ánh mắt người từng nhìn tôi nói vạn lời yêu, nhưng nay có lẽ ánh mắt ấy đã dành cho người khác, nên tấm ảnh này đã trở nên vô hồn rồi…

Từ khi tôi yêu người,

chân trời góc biển ngược xuôi.

Thấy hình thay mặt để tôi

chia sẻ những khi buồn vui.

Ước vọng cùng người nên đôi.

Bây giờ tan thành mây khói

vẫn còn tôn thờ bóng không hồn.

Từ ngày cô trái tim yêu cho người, cô “chân trời góc biển ngược xuôi” không quản mọi khó khăn gian lao. Những lúc yếu mềm lại “thấy hình thay mặt để tôi chia sẻ những khi vui buồn”. Tấm ảnh ấy từng là đại diện của người cô yêu, bao lần cô mượn hình ảnh người trong ảnh để tâm sự bao nỗi niềm nhwos thương, để chia sẻ vạn điều cùng người. Ngày ấy, cầm tấm ảnh trên tay mà lòng mơ về “ước vọng cùng người nên đôi”. Chỉ là mọi ước vọng kia, giờ tan thành mây khói, chỉ còn mình cô “tôn thờ bóng không hồn”.

Tay hứng trọn mối sầu

đeo thêm hình ảnh người tôi trót yêu quá nhiều.

Vài lần muốn hủy tấm hình mà có được đâu.

Vì tình người khắc đậm sâu.

Quên thật khó người yêu lúc đầu.

Vài lần muốn hủy đi tấm hình xưa, cứ nghĩ rằng không còn thấy hình bóng ấy lòng sẽ thôi không còn đau không còn nhớ thương nhưng mà “có được đâu”. Muốn xóa đi hình bóng người xưa, muốn quên đi những lời hứa hẹn chót lưỡi đầu môi ấy nhưng mà “tình người khắc đậm sâu/ Quên thật khó người yêu lúc đầu”. Quên một người ta từng thương rất thương là một điều rất khó, bởi đôi lần lý trí bảo hãy quên đi nhưng trái tim ta nào làm được. “Tay hứng trọn mối sầu” ôm lấy tấm hình một người mà ta “trót yêu quá nhiều”. Có lẽ, là đồng cảm, là xót thương cho nỗi lòng của người con gái ấy nên nhạc sĩ Hoài An đã mượn cung đàn trút cạn nỗi đau thay cô.

“Tấm ảnh không hồn” như chính tên bài hát, tấm ảnh ngày nào là kỷ vật nhìn ảnh nhớ người, nay lại càng thêm đắng chát và đớn đau khi nhìn lại ảnh xưa, nhớ lại những câu thề xưa mà người nói đã vội quên và quay bước dứt bỏ tình ta ra đi. Nhạc khúc như một áng thơ buồn trên một cung nhạc da diết nhớ thương, là bản ca của sự đau buồn và nhung nhớ về một cuộc tình tan vỡ. Và nỗi đau ấy như lan tỏa theo từng phím đàn câu hát, để người nghe như cảm được nỗi đau của một trái tim yếu mềm, cảm được nỗi sầu của tâm hồn thiếu nữ trong bài hát.