Giống như nhà thơ Hồ Xuân Hương thương xót cho số kiếp hồng nhan của người phụ nữ trong “Bánh trôi nước”, Nguyễn Du xót thương cho nàng Kiều có tài, có sắc nhưng cuộc đời phong trần trong truyện thơ “Truyện kiều”. Thì trong âm nhạc cũng có Y Vân , người nhạc sĩ dùng những nốt thăng trầm, những câu từ ai oán u buồn để kể về số phận của người phụ nữ trong nhạc khúc “Phận má hồng”.Nhạc sĩ Y Vân tên thật là Trần Tấn Hậu (1933-1992), ông một nhạc sĩ tiêu biểu của nền Tân nhạc Việt Nam từ cuối thập niên 1950 đến năm 1990 với nhiều ca khúc bất hủ như: Lòng mẹ, Dân ca ba miền, 60 năm cuộc đời, …. Ngoài ra, ông còn viết sách dạy nhạc và đàn guitar. Khi được hỏi về ý nghĩa của bút danh Y Vân, ông giải thích Y Vân có nghĩa là “Yêu Vân”, tên tiểu thư Tường Vân – người yêu đầu tiên của ông. Ông chọn tên này khi chuyện tình giữa ông và cô ấy tan vỡ. Ngoài bút danh Y Vân, ông còn được biết đến với bút danh Tuấn Vũ.
“Phận má hồng” là một nhạc khúc nổi tiếng của Y Vân viết cho số phận của người phụ nữ. Nhạc khúc như bức tranh buồn với hình ảnh đơn côi của người phụ nữ lê bước trong đêm mưa.
Trời làm phong ba đến tận bao giờ
Để cành hoa tan nát dưới trời mưa
Đôi chân lê bước thương đau
Đi trong giá buốt canh thâu
Phận má hồng nặng gánh ưu sầu.
Người ta thường ví phụ nữ như hoa, bông hoa tươi đẹp, mỏng manh. Nhưng “trời làm phong ba” “để cành hoa tan nát dưới trời mưa”. Hia câu hát tả cảnh hoa dưới mưa, nhưng đồng thời cũng nói số phận không may mắn của người phụ nữ trong cảnh khốn cùng của vận mệnh. Trong đêm tối đen, dưới màn mưa rơi như đổ ấy, bóng dáng nhỏ bé của người con gái vẫn lê bước trên đôi chân đau thương, mỗi bước đi là một lần đau thấm vào tận tâm can. Giá buốt của đêm mưa, rét bước lạnh căm thân người, nhưng những u sầu chất chứa trong tâm cũng làm trái tim ấy lạnh theo. Đêm tối, trời mưa, giá rét,đôi chân lê bước, tất cả như khắc họa rõ nét bức tranh u buồn của màn mưa, như xoáy sâu vào lòng người, số phận kém may mắn, cuộc đời lận đận chông chênh của người phụ nữ.
Một lần ra đi xót xa vô vàn
Đời đầy chông gai biết đâu niềm vui
Ôi bao nhiêu nỗi oan khiên
Mang trên thân gái cô đơn
Phận má hồng một kiếp truân chuyên.“Phận gái mười hai bến nước”, một lần lấy chồng là một canh bạc cuộc đời. Nếu lấy được lang quân như ý, cuộc sống ấm êm hạnh phúc. Nhưng không may theo chân kẻ bạc tình, thì chỉ là một cuộc đời truân chuyên. “Đời đầy chông gai biết đâu niềm vui”, cuộc sống như canh bạc ấy, phận gái nào biết “đâu niềm vui”. Ngày xưa, hôn nhân là nghe lời mối mai, lệnh mẹ cha, lấy chồng thì theo chồng. Số phận của người phụ nữ nhưng không do bản thân họ được lựa chọn. Những phong tục xa xưa, những định kiến xã hội cũ đã khiến cho thân phận người phụ nữ bị vùi dập “Phận má hồng một kiếp truân chuyên”.
Mưa rơi rơi mưa vẫn rơi
Mưa ướt đôi chân miệt mài
Mưa ướt tâm tư ngậm ngùi
Mưa rơi rơi mưa vẫn rơi
Nước mắt nhân gian nghìn đời
Như đã dâng đầy biển khơi..
Ngoài trời mưa vẫn rơi, hạt mưa rơi ướt đôi chân miệt mài mỏi mệt, rơi ướt tâm tư ngậm ngùi. Trời đổ cơn mưa, người rơi nước mắt. “Nước mắt nhân gian nghìn đời, như đã dâng đây biển khơi”. Đó là những giọt nước mắt khóc thương cho số phận của bản thân, khó thương cho số kiếp hồng nhan. Giọt nước mắt mặn chát, lăn dài trên gò má của người con gái đơn côi ấy, rồi giọt nước mắt hòa cùng màn mưa. Trời như thấu hiểu nỗi đau ấy, như thương xót cho phận má hồng mà cùng khóc. Cảnh mưa không được tả nhiều, nhưng lại gây ám ảnh trong lòng người nghe. Cảnh đêm mưa, người thiếu phụ trẻ khóc dưới màn mưa rơi, mưa ướt hết người, mưa thấm lạnh vào tận sâu trái tim…
Hận đời sinh ra lắm kẻ vô tình
Dập vùi đời hoa tấm thân mong manh
Như sương như khói mau tàn
Trong đêm giông tố miên man
Phận má hồng đầy nỗi ưu phiền!!
Xót thương cho phận gái truân chuyên, lại “hận đời sinh ra lắm kẻ vô tình, dập vùi đời hoa tấm thân mỏng manh”. Hận đời, hận những kẻ vô tình chà đạp lên số phận của những người phụ nữ. Phụ nữ lấy phải người chồng vô tình như bông hoa kia giữa đêm mưa dông, mặc cho mưa gió vùi dập cánh hoa mỏng manh cũng không ai chở che thương xót. Sinh ra là phận má hồng, đã định sẵn số kiếp mang nỗi ưu phiền.
“Phận má hồng” là một nhạc khúc nói lên thân phận thấp kém của người phụ nữ trong bối cảnh phong kiến trọng nam khinh nữ xưa kia. Là nỗi lòng xót thương cho phận má hồng, sự căm giận trước những bất công của cuộc đời đối với người phụ nữ. Chúng ta thật may mắn khi sinh ra trong một bối cảnh bình đẳng và bình quyền. Phụ nữ không còn chịu nhiều thiệt thòi, cũng có đầy đủ quyền lợi như nam giới. Vì vậy chúng ta càng thêm xót thương cho những người phụ nữ xưa, xót thương cho số phận truân chuyên của họ. Phận má hồng đã chạm đến trái tim của mỗi người, đánh thức niềm đồng cảm ở mỗi tâm hồn nên thật dễ hiểu khi nhạc khúc ấy vẫn ngân dài theo năm tháng.
Trời làm phong ba đến tận bao giờ
Để cành hoa tan nát dưới trời mưa
Đôi chân lê bước thương đau
Đi trong giá buốt canh thâu
Phận má hồng nặng gánh ưu sầu.
Một lần ra đi xót xa vô vàn
Đời đầy chông gai biết đâu niềm vui
Ôi bao nhiêu nỗi oan khiên
Mang trên thân gái cô đơn
Phận má hồng một kiếp truân chuyên.
ĐK:
Mưa rơi rơi mưa vẫn rơi
Mưa ướt đôi chân miệt mài
Mưa ướt tâm tư ngậm ngùi
Mưa rơi rơi mưa vẫn rơi
Nước mắt nhân gian nghìn đời
Như đã dâng đầy biển khơi.
Hận đời sinh ra lắm kẻ vô tình
Dập vùi đời hoa tấm thân mong manh
Như sương như khói mau tàn
Trong đêm giông tố miên man
Phận má hồng đầy nỗi ưu phiền!!!