Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sinh ra tại làng Minh Hương, tổng Vĩnh Tri, huyện Hương Trà, Thừa Thiên – Huế. Ông là nhạc sĩ hàng đầu trong làng âm nhạc Việt Nam. Những tác phẩm để lại cho đời ngoài giá trị về văn hóa thẩm mỹ, còn có giá trị định hướng tư tưởng, hướng con người vươn tới cái hay, cái đẹp. Trong hơn 600 ca khúc là thông điệp “nhân ái, sống chậm, hãy yêu cuộc sống mình đang có”. Có thể nói, hầu như những bài ca do ông sáng tác đều xoáy sâu vào thân phận con người, thân phận một cuộc đời cụ thể. Nhưng khi cất lên lời ca, người ta tìm thấy bóng dáng của mình trong đó. Để rồi họ suy nghĩ ưu tư phải sống thế nào cho tốt hơn, nhân ái hơn, vì cái chung nhiều hơn, bớt đi phần ích kỷ. Và chỉ cần cất lên những câu từ đầu tiên thôi cũng cảm nhận được ông viết từ gan ruột. Để lại cho đời hơn 600 bản nhạc Việt với nhiều thể loại khác nhau. Đó là một di sản âm nhạc đồ sộ của một nhạc sĩ tài danh, nhưng cái mà làm cho các thế hệ người Việt nhớ mãi về ông là “linh hồn” trong mỗi ca khúc. Cuộn gói tất cả trong tâm hồn ông là thân phận của mỗi con người, mỗi cuộc đời với đầy ắp sự trải nghiệm.
Một trong số tác phẩm nổi tiếng đó là tác phẩm “Đoản khúc thu Hà Nội” – Một trong 2 ca khúc được ông viết tặng Hà Nội trong những chuyến ghé thăm. Bài hát “Đoản khúc thu Hà Nội” có một vẻ lãng đãng rất Trịnh Công Sơn, với những câu hỏi đặt ra và những câu trả lời thường mang dáng vẻ hơi mơ hồ, nhưng vì cách sử dụng từ ngữ theo cách ấy làm cho ca từ trong nhạc Trịnh Công Sơn thường mang vẻ đẹp mong manh và khó có thể nắm bắt được.
Người ta nói rằng Hà Nội sẽ chẳng phải Hà Nội nữa nếu thiếu đi mùa Thu. Thu đến khoác trên mình tấm áo lụa trong một buổi chiều gió muộn, những ngày nắng vàng e ấp chứ chẳng quá sôi động, gay gắt như mùa hè đổ lửa, cũng không phải là lạnh nhạt, héo hắt như đông sang.
“Bởi vì mùa thu tôi ở lại
Hà Nội mùa thu Hà Nội thu
Hà Nội mùa thu tràn nỗi nhớ
Không bởi vì em hay vì em…”
Nếu ở “Nhớ mùa thu Hà Nội” là những rung động trước cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp, đầy màu sắc của mùa thu Hà Thành, là nỗi buồn man mác khi tình yêu giữa đất trời và con người vừa chớm nở đã phải chia xa thì ở “Đoản khúc thu Hà Nội”, hình ảnh về thủ đô lại là một “mùa thu tràn nỗi nhớ” – nỗi nhớ mộc mạc không lý do. Vậy nên, nhạc sĩ họ Trịnh mới nhiều lần nhắc đi nhắc lại rằng “không bởi vì em hay vì em”, chỉ “bởi vì mùa thu tôi ở lại” mà thôi!
“…Hà Nội mùa thu Hà Nội gió
Xôn xao con đường xôn xao lá
Nhòe phố mong manh nhòe phố mưa
Chợt nắng long lanh chợt nắng thưa…”
Dù ngoài kia phố xá vẫn nhộn nhịp, xôn xao con đường xôn xao lá qua lại nhưng điều đó vẫn chẳng thể nào che giấu được nét duyên dáng, tinh khôi của những ngày trời thu, có một chút lành lạnh, một chút heo may, một chút yên bình không bụi bặm, một chút tĩnh lặng chẳng ồn ào. Chỉ một chút thôi – nhưng đủ để những ai đang ồn ã bỗng muốn dịu xuống, đủ để những ai đang vội vã bỗng muốn chậm lại và cũng đủ để những ai đi xa đều nhớ đến thổn thức, thiết tha. “Nhòe phố mong manh nhòe phố mưa. Chợt nắng long lanh chợt nắng thưa…”
Bấm vào hình trên để lắng nghe ca khúc do Thanh Lam trình bày
“…Bởi vì mùa thu tôi ở lại
Hồng má môi em hồng sóng xa
Vì một bàn tay không ngần ngại
Tặng hết cho tôi một phố chờ
Sẽ thêm một đời nhớ trăng Hà Nội thu ơi!…”
Một nổi nhớ, một tình yêu, một sự chờ đợi bởi vì mùa Thu hay bởi vì “em” mà tôi ở lại. “Hồng má môi em hồng sóng xa. Vì một bàn tay không ngần ngại. Tặng hết cho tôi một phố chờ”.
Ca khúc “Đoản khúc thu Hà Nội” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vốn không còn xa lạ gì với người nghe mà còn được đông đảo rất nhiều ca sĩ, nghệ sĩ đã từng thể hiện nhưng có lẽ qua cách thể hiện của Phạm Thu Hà, với chất Jazz phiêu diêu nhẹ nhàng, ấm áp đã gợi lên nhịp sống lặng lẽ, âm thầm của Hà Nội, lột tả được hết nỗi niềm của nhạc sĩ. “Bởi vì mùa thu tôi ở lại. Hà Nội mùa thu, Hà Nội thu. Hà Nội mùa thu tràn nỗi nhớ. Không bởi vì em, hay vì em. Hà Nội mùa thu, Hà Nội gió…”
Cũng bởi nét đẹp lãng mạn và nên thơ ấy mà thu Hà Nội đã khơi nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ nhạc sĩ. Những giai điệu nhẹ nhàng, trong sáng hòa cùng ca từ giản dị mang màu nắng vàng nhàn nhạt, mùi hương cốm nếp thơm nồng, ngọc lan thoảng trong gió, hay đơn giản chỉ là sắc đỏ của những tán bàng đổi màu và những hàng sấu già trút lá… luôn khiến người nghe rung động, quyến luyến mãi không thôi.
Hà Nội trong tim tôi là Thu Hà Nội tràn nỗi nhớ trong những bản tình ca, bởi vì mùa thu tôi ở lại…“Sẽ thêm một đời nhớ trăng Hà Nội thu ơi!…”
Bởi vì mùa thu tôi ở lại
Hà Nội mùa thu Hà Nội thu
Hà Nội mùa thu tràn nỗi nhớ
Không bởi vì em hay vì em
Hà Nội mùa thu Hà Nội gió
Xôn xao con đường xôn xao lá
Nhoà phố mong manh nhoè phố mưa
Chợt nắng long lanh chợt nắng thưa
Bởi vì mùa thu tôi ở lại
Hồng má môi em hồng sóng xa
Vì một bàn tay không ngần ngại
Tặng hết cho tôi một phố chờ
Sẽ thêm một đời nhớ trăng Hà Nội Thu ơi!
-Trích lời bài hát