Hoàng Thi Thơ xuất hiện và thổi một luồng sinh khí mới vào làng tân nhạc Việt Nam ngay từ thập niên 1950, cũng có thể nói ông chính là người đặt nền móng cho những dòng nhạc vàng mà khán giả yêu nhạc vẫn đam mê cho đến ngày nay. Trong sự nghiệp âm nhạc đồ sộ của mình, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã để lại cho đời nhiều tuyệt khúc bất hủ, tiêu biểu như “Túp Lều Lý Tưởng”, “Đường Xưa Lối Cũ”, “Phút Đầu Tiên”,….hoặc những tuyệt phẩm quê hương như “Rước Tình Về Với Quê Hương”, “Trăng Rụng Xuống Cầu”,…
Ca khúc “Phút Đầu Tiên” có thể không là ca khúc nổi tiếng nhất của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ ở thời điểm hiện tại, bởi nó đang nói lên một tình bạn, tình tri kỷ gắn kết dài lâu chứ không ngọt ngào tình cảm như tình yêu trai gái. Nhưng nó chính là một trong những tuyệt khúc về tình đồng đội của nhạc sĩ và được rất nhiều khán thính giả yêu thích từ trước năm 1975. Sáng tác năm 1959, “Phút Đầu Tiên” nhanh chóng được người yêu nhạc đón nhận, đặc biệt là những chiến sĩ thời xưa. Nơi chiến khu nhiều nguy hiểm, họ không được về thăm gia đình thường xuyên, cũng chẳng dám yêu đương khi không biết tương lai mình như thế nào, họ chỉ có những người bạn và người tri kỷ là gắn bó sớm hôm. Nhưng sau cùng vẫn bị chia cắt mà không biết đến khi nào đôi bạn được gặp lại khi kẻ đồng bằng người cao nguyên…
“Anh từ đồng quê đến.
Tôi từ miền cát lên.
Đôi ta chừ mà gặp nhau đây.
Tuy ban đầu mà tình e sâu.
Gặp nhau sau mùa chinh chiến.
Gặp nhau phút đầu lưu luyến.
Vui giữa trời đất nước thân yêu…..”
Một người đến từ đồng quê, một người đến từ miền cát trắng, hai con người – hai nẻo đường của đất nước nhưng vô tình gặp nhau rồi thành tri kỷ. Gặp nhau mùa chinh chiến, gặp nhau nơi núi rừng hiểm trở thuở thân chinh rồi đồng hành cùng nhau trên muôn vạn nẻo hành quân. Từ giây phút đầu tiên đã trở nên thân thiết, lưu luyến chẳng rời như người bà con gần lâu ngày gặp lại. Nhưng đất nước yên bình rồi, người người cũng vui vầy cùng niềm vui chung của đất nước, đôi ta cũng chia cắt hai nẻo đường quê hương….biết đến bao giờ mới có dịp hạnh ngộ.
Cuộc đời vô thường thật! Cuộc sống cũng muôn hình vạn trạng! Và cảm xúc của con người chúng ta cũng thế, cũng biến đổi muôn trùng! Ngoài cái gọi là tình yêu, chúng ta vẫn còn có tình bạn, tình thân và một cái thiêng liêng hơn được tổ hợp từ ba yếu tố ấy chính là tri kỷ. Tình là được xếp bởi chữ duyên, tình nghĩa đôi người cũng như thế, chứ phải gì chuyện tình cảm lứa đôi. Ta có thể có nhiều bạn, quen thêm được vài người yêu nhưng trên đời làm gì có nhiều tri kỷ đến vậy. Họ là người ta có thể thoải mái tâm sự như một người bạn thân, đôi lúc cũng có thể tự do mà thể hiện sự lãng mạn của mình hay là nơi ta tìm về sau những lần vấp ngã như với người thân. Đôi khi giữa hai người yêu nhau vẫn còn đôi điều bí mật hoặc đòi hỏi khoảng không gian riêng tư, nhưng với tri kỷ, thì lại hiểu nhau đến từng “chân tơ kẽ tóc”.
“……Anh mời tôi điếu thuốc.
Tôi kể chuyện đắng cay.
Đôi ta chừ mà gặp nhau đây.
Say tâm tình cầm chặt đôi tay.
Ngồi trông sao trời lóng lánh.
Trời thanh trăng vàng óng ánh.
Hai đứa nhìn đôi nét cau xanh….”
Một điếu thuốc bắt đầu cho một mối quan hệ, một người tri kỷ cùng âm thầm than thở chuyện đắng cay. Đôi người họ đã đồng hành, đã bên nhau những lúc khó khăn cũng như vui vẻ, đã cùng nhau ngắm nhìn đất trời bao la, đã cùng nhau ngồi dưới trời đêm mà tâm sự cùng muôn vàn ánh sao lấp lánh, cùng cau chặt đôi mày khi có điều khó hiểu và cùng giải quyết vấn đề nan giải với nhau.
Họ đã không còn đơn thuần là bạn thân, họ xem nhau là gia đình, xem nhau là một phần của cuộc sống, họ là tri kỷ của nhau. Lúc tâm tình rối ren họ chỉ cần một cái ôm ấm áp, một cái siết tay thật chặt của đối phương thì dường như mọi chuyện đều được giải quyết. Nhưng giờ hai con người hiểu nhau như chính mình lại rời xa mỗi người mỗi ngã, chẳng biết bao giờ mới gặp lại nhau – “Đôi ta chừ mà gặp nhau đây”….Một câu cảm thán về khoảng thời gian không xác định, một nỗi lòng cất giấu chưa biết tỏ cùng ai.
“…..Anh ơi! Phút đầu tiên ấy nay đâu?
Anh ơi! Khi tình sông núi ăn sâu.
Lòng trai thế hệ trao nhau.
Xin cho duyên tình tìm kiếm tim ta.
Trao qua duyên tình non nước bao la.
Lòng trai chan hoà yêu thương……”
Thân mang nghĩa vụ, người trai thế hệ ấy làm sao có thể phủi bỏ trách nhiệm của bản thân, vứt áo thường dân khoác lên mình trang áo lính, mắt nhìn thẳng, thân hình hiên ngang mà vác trên vai khẩu súng nặng. Tình yêu non sông, tình yêu Tổ quốc đã ngấm sâu vào máu, nên người trai làm gì còn dám suy nghĩ đến chuyện trao mối lương duyên tình khi đất nước còn lâm ly.
Giây phút ra đi, lần đầu tiên tụ mặt cùng đồng bạn với đôi ý tưởng lớn trùng nhau, đã gắn kết hai tâm hồn dần trở nên đồng điệu. Cùng hướng về phía trước, cùng “trao qua duyên tình non nước bao la” để sớm ngày nhìn thấy đất nước thanh bình. Chỉ có khi đó lòng trao mới bắt đầu rộng mở mà “chan hòa yêu thương…”.
“….Trên nẻo đường đất nước.
Ta từng giờ ước mong.
Chân quay về dù gặp long đong.
Tin nhau dù biển đời mênh mông.
Lòng luôn đong đầy trang giấy.
Vì nhớ phút đầu tiên ấy.
Đôi đứa mình khi mới quen nhau.
Ôi phút đầu tiên ấy!
Ôi phút đầu tiên ấy!
Xin ôm vào trong giếng tim ta.”
Trên khắp ngỏ cùng của đất nước, chân vẫn đang bước đều những bước hành quân nhưng tâm tình cứ nghĩ về người cố nhân xưa, “chân quay về dù gặp long đong, tìm nhau dù biển đời mênh mông”, mong muốn gặp lại dù có trải qua biết bao giông bão, lang thang chỉ để níu giữ lại một người bạn tâm giao, một người ta không ngại bộc bạch hết mọi suy nghĩ. Ôi! Nhớ làm sao những giây phút ban đầu vừa gặp nhau, những cảm xúc thân quen như lâu ngày dồn nén để khi thấy người thì bộc lộ hết ra, sự vỡ òa khi tưởng là người thân…Có lẽ, đến tận bây giờ, những cảm xúc ấy vẫn còn in sâu mãi trong lòng người chiến sĩ ấy, lòng ngóng trông hướng về người bạn lúc nào cũng đong đầy, không thể viết ra thành câu từ, không thể diễn tả bằng lời nói,…chỉ có xuất hiện cạnh nhau, nhìn thấy nhau và trao một cái ôm mãnh liệt từ đôi bạn mới có thể rõ ràng được nỗi lòng này.
“Xin ôm vào trong giếng tim ta” – Người chiến sĩ muốn lưu giữ mãi những giây phút đầu tiên ấy, giây phút làm người ta nhớ mãi chẳng quên, giây phút dù có lặp lại bao lần cũng không thể nào giống được. Nó không chỉ là kỷ niệm mà còn là cảm xúc, nhưng rung cảm khi tìm được một người tri kỷ tâm đầu ý hợp, thoải mái đến vô tư, vì chỉ cần một cái nháy mắt, một cái mỉm cười, cũng có thể hiểu đối phương cần gì và muốn gì.
“Phút Đầu Tiên” nếu chỉ nghe sơ qua sẽ làm người ta dễ nhầm lẫn với một câu chuyện tình yêu sâu đậm của một đôi tình lữ, nhưng có lẽ với nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, ông đã rất trân trọng người tri kỷ này, ông xem nó là mối quan hệ thiêng liêng không gì thay thế được nên mới có thể viết ra một cách tình cảm và tràn đầy rung động như thế. Đã trôi qua rất nhiều năm rồi, nhưng hình ảnh về một người nhạc sĩ tài hoa Hoàng Thi Thơ vẫn có thể in sâu mãi trong tâm trí của những người mến mộ âm nhạc của ông, hình ảnh của ông vẫn hiện diện trong những nhạc khúc bất tử in dấu mãi theo thời gian
Anh từ đồng quê đến.
Tôi từ miền cát lên.
Đôi ta chừ mà gặp nhau đây.
Tuy ban đầu mà tình e sâu.
Gặp nhau sau mùa chinh chiến.
Gặp nhau phút đầu lưu luyến.
Vui giữa trời đất nước thân yêu.
Anh mời tôi điếu thuốc.
Tôi kể chuyện đắng cay.
Đôi ta chừ mà gặp nhau đây.
Say tâm tình cầm chặt đôi tay.
Ngồi trông sao trời lóng lánh.
Trời thanh trăng vàng óng ánh.
Hai đứa nhìn đôi nét cau xanh.
Anh ơi! Phút đầu tiên ấy nay đâu?
Anh ơi! Khi tình sông núi ăn sâu.
Lòng trai thế hệ trao nhau.
Xin cho duyên tình tìm kiếm tim ta.
Trao qua duyên tình non nước bao la.
Lòng trai chan hoà yêu thương.
Trên nẻo đường đất nước.
Ta từng giờ ước mong.
Chân quay về dù gặp long đong.
Tin nhau dù biển đời mênh mông.
Lòng tuôn đong đầy trang giấy.
Vì nhớ phút đầu tiên ấy.
Đôi đứa mình khi mới quen nhau.
Ôi phút đầu tiên ấy!
Ôi phút đầu tiên ấy!
Xin ôm vào trong giếng tim ta.