“Tình Nghệ Sĩ”- Một chuyện tình đẹp tựa ý thơ nhưng mang lại cái kết buồn

Đoàn Chuẩn là một nhạc sĩ nổi tiếng trong nền âm nhạc Việt Nam, để lại dấu ấn khó phai trong lòng người qua các nhạc khúc như:Gửi gió cho mây ngàn bay, Ánh trăng mùa thu, Tà áo xanh, Cánh hoa duyên kiếp,… Xuyên suốt tất cả các nhạc phẩm của mình, Đoàn Chuẩn luôn ký tên tác giả là Đoàn Chuẩn – Từ Linh. Từ Linh như một cái tên luôn gắn liền với Đoàn Chuẩn như một cách để tôn vinh cho tình bạn tri kỷ của ông dành cho Từ Linh- người đã góp phần tạo cho ông cảm hứng nghệ thuật.

Nếu nhạc khúc đầu tay “Ánh trăng mùa thu” mang tên Đoàn Chuẩn –Từ Linh đến với mọi người, thì nhạc khúc thứ hai “Tình nghệ sĩ” như một bản nhạc khẳng định cho sự tài hoa của Đoàn Chuẩn. Nhạc khúc “Tình nghệ sĩ” được sáng tác năm 1947 kể về một mối tình đẹp tựa ý thơ của người khách xa quê và cô đào hát.

Đây khách ly hương mấy thu vàng ấm…
Nơi quán cô đơn mơ qua trùng sóng…
Mơ tới bên em em tô quầng mắt…
Em tôi ngập ngừng trong tấm áo nhung…

Người con xa quê đã bao năm “ khách ly hương mấy thu vàng ấm” luôn dừng lại “nơi quán cô đơn” để nghe tiếng hát dịu êm của cô em gái nhỏ giữa muôn trùng sóng đời. Dừng lại đây, người khách như muốn thả mình vào chốn dịu êm, buông bỏ những sóng gió ngoài kia, muốn “mơ tới bên em” ngắm nhìn “em tô quầng mắt”, đến bên em để được thấy em “ngập ngừng trong tấm áo nhung”. Chỉ bốn câu hát ngắn mà như vẽ cả bức tranh, tác giả đưa người nghe lạc vào khung cảnh quán nhỏ cô đơn ấy, nhưng tận mắt được ngắm nhìn cô gái trang điểm, thay áo nhung trước khi bước ra sân khấu “tung phấn hương yêu qua muôn lời hát”.

Tung phấn hương yêu qua muôn lời hát…
Bay tới bên em tới em thầm nhắc…
Đây ý tơ xưa đâu duyên tình cũ…
Bóng anh phai dần ái ân tàn theo…

Chàng “khách ly hương” ngắm nhìn cô gái anh thầm mến trên sân khấu, cô mang tiếng hát đến mọi người. Những “ý tơ xưa đâu duyên tình cũ”, tiếng hát ngân vang nhưng dây tơ đứt đoạn. “Bóng anh phai dần ái ân tàn theo”, tình cảm ái ân của anh và cô nay cũng phai tàn. Bên quán nước nhỏ cô đơn vắng khách, người khách năm xưa như nhớ lại cô đào hát ngày nào bên quán xưa, anh nhớ tiếng hát của cô, nhớ những hương yêu qua lời hát mà cô trao cho anh. Nhưng còn đâu những ái ân đó, dây tơ xưa nay đã đứt, bóng anh xa khuất và ái ân ngày ấy cũng tàn phai. Cuộc tình của chàng khách ly hương và cô đào hát đẹp như hương hoa nhưng lại phai tàn theo thời gian. Có phải chăng, tình nghệ sĩ như một giấc mơ…

Mối tình nghệ sĩ như giấc mơ…
Chóng tàn vì vương muôn ý thơ…
Mỗi chiều ngàn tiếng tơ khóc than
Còn nhắc mãi tới đêm nao trăng về…

Mối tình ấy phải chăng là một giấc mơ đẹp nhưng lại “chóng tàn vì vương muôn ý thơ”, người ta bảo “tình đẹp khi dang dở”, phải chăng là câu nói cho cuộc tình nghệ sĩ ấy. Cuộc tình xưa nay chỉ là những luyến lưu kỷ niệm là “mỗi chiều ngàn tiếng tơ khóc than”. Tiếng tơ nối duyên cho chuyện tình đôi ta nay như khóc than cho cuộc tình vỡ, là những nỗi buồn nhắc nhở lòng ta mỗi “đêm nao trăng về”. Những đêm trăng xưa nghe tiếng người hát, nghe câu hát dệt chuyện tình ái ân, nay chỉ là những đêm trăng ký ức, những nỗi nhớ khôn nguôi cho cuộc tình tan.

Theo gió tha hương bay về miền xưa…
Nâng phím tơ lên mấy cung lả lơi…
Đây phím đưa duyên đây hoa đợi bướm…
Lá thu lìa cành nhớ hoa ngàn xưa…

Để rồi người “khách ly hương” năm nào mỗi khi nhớ lại cô đào hát anh thầm yêu chỉ biết “nâng phím tơ lên mấy cung lả lơi”, mong gió mang những cung đàn yêu ấy, “gió tha hương bay về miền xưa”, mang về bên người xưa. “Đây phím đưa duyên đây hoa đơih bướm/ Lá thu lìa cành nhớ hoa ngàn xưa” câu hát như tả lại cảnh thu tàn, cảnh thu lá vàng rời cành mang theo luyến lưu với “hoa ngàn xưa”. Cũng như chàng khách ra đi mang theo mối tình luyến lưu đối với cô gái năm nào. Những phím tơ, cung đàn từng mang và cô đến bên nhau thì nay cũng chính những phím tơ cung đàn ấy như thay anh nói lời từ biệt nhớ thương dành cho cô. Chỉ là lời từ biệt ấy phải đành mượn gió mang đi, mang về miền xưa nơi cô gái ấy.

Mối tình nghệ sĩ như áng mây…
Gió hồng dìu cánh bay tới em…
Tiếc rằng tình đó hay chóng phai…
Tình ghép ấy khiến xui nên duyên hờ…

“Mối tình nghệ sĩ như áng mây/ Gios hồng dìu cánh bay tới em”, câu hát mang vần thơ bay bổng, ngân nga mà chan chứa tình yêu. Đó là một tình yêu sánh tựa mây trời, một bầu trời mây theo gió hồng mang tình yêu của chàng đến bên “em”. Chỉ là mây trời, gió hồng tuy đẹp nhưng lại “chóng phai”, tình ta đẹp nhưng lại vội tan. “Tình ghép ấy khiến xui nên duyên hờ”, tiếc cho một mối tình dở dang, chúng ta gặp được nhau, cứ ngỡ như tìm được “mảnh ghép” chân chính của cuộc đời, nhưng nào hay vì duyên trời sắp đặt “tình ghép” nên “duyên hờ”. Mối tình nghệ sĩ nay như áng mây kia, trôi phiêu lãng giữa trời và rồi tan theo thời gian. Tình ta nồng thắm nhưng lại vỡ tan.

Nhưng mỗi thu qua gây tro tàn cũ…
Gây chút hương xưa đã phai màu nhớ…
Ai trách chi nhau mấy thu đầm ấm…
Pháo nao nhuộm đường nhớ chăng tình anh..

Cuộc tình xưa nay đã không còn, bóng dáng người xưa cũng phai dần theo tháng năm, nhưng “mỗi thu qua” lòng đều nhớ thương về cuộc tình ấy, lòng đau như “tro tàn cũ”. Cuộc tình dang dở, những kỷ niệm tình yêu giờ tưởng chừng đã phủ kín bởi phấn bụi thời gian nhưng nào hay, khi mối thu về, lớp bụi ấy lại bị thổi tan, nỗi nhớ về người vẫn luôn canh cánh trong lòng. Nhưng “ai trách chi nhau mấy thu đầm ấm/ Pháo nao nhuộm đường nhớ chăng tình anh”, vào một mùa thu năm ấy, cô gái nhỏ hay hát anh nghe nay đã lấy chồng. Mùa thu ấy, người theo chồng về dinh, pháo nao nhuộm đường về nhưng người có còn nhớ tình ta? Cuộc tình tan vỡ ấy, cuộc tình đẹp cứ ngỡ là mơ, cuộc tình như thăng thơ nay chỉ là dĩ vãng, người đi lấy chồng ta ôm nỗi nhớ.

“Tình nghệ sĩ” là một nhạc khúc buồn vấn vương, những cung đàn lời ca mang ý thơ như mây trời kia tuy nhẹ nhàng bay bổng nhưng vẫn bao phủ bởi nỗi buồn, nỗi nhớ về một mối tình xưa. Tác giả như một nhà thơ, một người kể mượn cảnh trời tả cảnh lòng. Mây trời, gió hồng như chở nặng tình yêu, cung đàn phím tơ như chở theo nỗi nhớ đến người em xưa. Cuộc tình tuy tan vỡ, nhưng tác giả vẫn nói về chuyện tình ấy bằng những lời ca mang ý thơ, bằng tấm lòng kính mến và trân quý người xưa.